Мыңжасар Маңғытаевтың өмірі мен шығармашылығы

Қазақстан Республикасы Мәдениет және Ақпарат Министрлігі

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Мыңжасар Маңғытаевтың өмірі мен шығармашылығы.

«Отырар шайқасы» операсы

Дайындаған: «Вокалдық өнер» кафедрасының

4 - курс студенттері

Сағитжанұлы О.

Қабыл А.

Жетекші: Балмағамбетова Л.М.

Алматы 2024

Жоспар:

1. Мыңжасар Маңғытаевтың өмірі мен шығармашылық жолы.
2.  «Отырар шайқасы» операсының шығу тарихы, операның сюжеті.
3.  «Отырар шайқасы» операсының музыкасы.
4. Қорытынды.
5. Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе бөлім:

Мыңжасар Маңғытаев (1937-2011)

Бүгін қазақ ән өнерін,музыкасын өркендеткен, әйгілі композитор Мыңжасар Маңғытаев туралы дерек бермекпіз.

Қазақ музыкасын биікке самғатқан М.Маңғытаев бар өмірін өнерге арнап, сол жолда өшпестей із қалдырды. Оның 300ден астам әндері, оркестірлік поэма сюиталары, кинофильмдермен спектакльдерге жазған музыкалары сұлулықты, сезімді жырға қосты. М.Маңғытаев музыкасы бүкіл халықты сүйіспеншілікке бөлеп ән сүйер қауымның жүрегін жаулады. Ол саз әлеміне өзінің қолтаңбасын  қалдырып кетті. Жәй ғана әндер туғызып қойған жоқ, күрделі музыкалық шығармалар жазды.

М.Маңғытаев композитор, профессор, Қазақстан мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстанның халық әртісі 1937ж 23 желтоқсанда қазіргі Түркістан облысы, Отырар ауданы Маяқұм ауылында дүниеге келген.

Болашақ музыкант ретінде Маңғытаевтың тұлғасын қалыптастыруда оның қоршаған ортасының балалық шақтағы атмосферасы үлкен рөл атқарды. Композитордың әкесі - Қоңырат (орта жүз) руынан шыққан Маңғытай - көп жылдар бойы шопан болып жұмыс істеген, бірақ оның нағыз кәсібі әрқашан музыка болған. Маңғытай өз округінде ғана емес, көршілес аудандарда да танымал ақын және композитор ретінде танымал болды. Ол үйлену тойларында, халықтық мерекелерде, айтыстарға жиі қатысқан және композитор еске түсіргендей, жеңілісті ешқашан білмеген.Өкінішке орай, оның шығармашылығы белгісіз болып қалды, өйткені оның шығармаларын насихаттаумен, жазумен және басып шығарумен ешкім айналыспады. Мыңжасардың анасы - Сәлима да өте дарынды және музыкалық тұлға болған. Ол халық әндерін, әсіресе ескі әндерді айтқанды ұнататын. Олардың көпшілігін Мыңжасар көптеген жылдар бойы есте сақтаған. Халық әндері Мыңжасардың музыкаға деген құштарлығын, ұлттық есту қабілетінің қалыптасуына әсер етіп қана қоймай, кейін ұзақ уақыт бойы оның шығармашылығына өз септігін тигізді. Бұл туралы М. Маңғытаевтың жақын досы Нұрғиса Тлендиев бірнеше рет айтқан: "Мені өлтірмейтін әкемнің күйлері, ал сені өлтірмейтін анаңның әндері".

Маңғытаевтар отбасында 9 бала болды (6 ұл және 3 қыз), бірақ олардың 8-і сәби кезінде қайтыс болды. 1937 жылы отбасында ер бала дүниеге келеді, оған үмітсіз ата - ана Мыңжасар есімін қойып -ұзақ және игі өмір тілейді. Сол кезде олар бұл тілек белгілі бір дәрежеде оның шығармашылығына да қатысты болатынын білмеді, бұл қазақ халқының музыкалық мәдениетіне елеулі үлес болды.

1944 жылы отбасы әкесіз қалып, жеті жасар Мыңжасар анасымен бірге Шымкентке көшіп келеді. Ол кезде техникалық мамандықтар бойынша оқитын азиялық ұлт студенттері өте аз болатын, сондықтан жеті жылдықты аяқтағаннан кейін жас жігіт Шымкент индустриалды техникумына түсуге шешім қабылдайды. Техникумда оқыған жылдары Болашақ композитордың таланты көркемөнерпаздықта айқын көрінді. Мыңжасардың жақсы дауысы бар және ол көркемөнерпаздар концерттерінің ажырамас қатысушысы болады. Бұл кез үмітке, шығармашылық жоспарлар мен қызыққа толы уақыт болды. Техникум студенті ретінде Мыңжасар өзінің алғашқы әндерін жазады. Олар сәтті және тез танымал болады. Содан кейін өзін музыкаға арнау идеясы пайда болып, Маңғытаев өз әндерінің бір бөлігін әйгілі композитор Е.Брусиловскийге жіберіп, олармен танысып өз бағасын беруді өтінеді. Оның таңқаларлығы, Евгений Григорьевич жаңадан келген музыкантқа өте мұқият болды. Ол өзінің алғашқы тәжірибелерінде жас жігітке қолдау көрсеткен хатпен жауап беріп,сонымен қатар колледжді бітіріп, мамандық алуға кеңес берді. Көптеген жылдар бойы Мыңжасар каллиграфиялық қолжазбамен жазылған бұл хатты сақтап, беделді композитордың оның бастамаларына көңіл бөлгенін ризашылықпен еске алды.