Қазақстан Республикасының жер коры - кадастрдын объектiсi

Дәріс 2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖЕР ҚОРЫ – КАДАСТРДЫҢ ОБЪЕКТІСІ

1. Жер кадастрының объектісі және оның жіктелуі

Мемлекеттік жер кадастрының объектісі Қазақстан Республикасының барлық жерлерін қамтитын бірыңғай мемлекеттік жер қоры болып табылады. Жерге мемлекеттік меншік барлық жерлерді нысаналы мақсаты мен экономикалық        пайдаланылуына        қарамастан        бірыңғай        мемлекеттік        жер

қорына біріктіруді объективті түрде анықтады.

Жер қорының бірлігі қағидаты Негізгі Заңда - Конституцияда көрініс тапты, онда Қазақстан Республикасындағы барлық жер бірыңғай мемлекеттік жер қорын құрайды.

Мемлекеттік жер кадастрында жер-кадастрлық көрсеткіштер жүйесі болып табылатын және есепке алынған объектіге сандық және сапалық сипаттама беруге мүмкіндік беретін белгілі бір жіктеу түсініктері немесе категориялары қолданылады. Кадастрлық көрсеткіштер шамасының сандық мәндері тәуелді белгілі бір өлшем бірліктері арқылы көрсетіледі

есепке алынған объектінің мәні мен қасиеттерінен. Осылайша, жер қорының және оның құрамдас бөліктерінің ауданы гектармен есептеледі; алқаптардың сапасы бірқатар көрсеткіштермен сипатталады. Кадастрлық көрсеткіш әр түрлі мөлшерде беріледі. Сонымен, жер көлемі жүздеген, мың және Миллион гектарда көрсетілген. Кадастрлық көрсеткіштерді есептеу дәлдігі практикалық мақсаттар, өндіріс талаптары негізінде анықталады.

Әрбір кадастрлық көрсеткіш оның сапасымен ажырамас байланыста ескерілетін құбылыстардың сандық жағын білдіреді. Бұл оның мазмұны, орны немесе аумағы, ол болған кездегі құбылыс, уақыт (немесе күн) және оның мәні көрсетілген өлшем бірлігі туралы нақты анықтамасы бар екенін білдіреді.

Есепке алынған объектінің әртүрлі негіздер бойынша топтарға бөлінуі әдетте жіктеу деп аталады. Ол зерттелетін құбылыстардың мәнімен, сондай- ақ оған әлеуметтік қажеттілікпен анықталады.

Жер кадастры кезінде Қазақстанның жер қоры ең алдымен жалпы алаңы мен кеңістік жағдайы бойынша ескеріледі.

Бірыңғай жер қорының мемлекет меншігі ретінде және шаруашылық жүргізу объектісі ретінде ерекшеліктері мен мақсатына сүйене отырып, ол келесі негізгі аспектілерде ескеріледі: мақсаты, шаруашылық пайдалану, сапалық жағдайы, әкімшілік-аумақтық бөлінісі, меншік түрлері бойынша.

Республиканың жер қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік органдары Республика шегінде бірыңғай мемлекеттік жер қорына иелік етеді, оны пайдаланудың перспективалық жоспарларын әзірлейді, жерді пайдалану тәртібін белгілейді, сондай-ақ жер қатынастарын реттейді.

Облыстық, аудандық (қалалық) мемлекеттік органдар өз кезегінде жерді ұтымды пайдалану мен қорғау, жерді пайдалану мен Жерге орналастыруды мемлекеттік бақылау жөніндегі көптеген мәселелерді де шешеді. Сондықтан жекелеген әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде мемлекеттік және

шаруашылық органдардың экономикалық және құқықтық функцияларын жүзеге асыру объективті түрде осы бөлімшелер үшін жер қорын есепке алуды қажет етеді.

272490,2 мың га құрайтын Қазақстан Республикасының бүкіл жер аумағы 15 әкімшілік-аумақтық бірлік арасында бөлінеді. Бұл ретте ең көп жер көлемі Қарағанды - 42798,2 мың га, Ақтөбе-30062,9 мың га және Шығыс Қазақстан - 28322,6 мың га сияқты облыстарға тиесілі.

Республикада 161 әкімшілік аудан бар, қалалар мен кенттердің саны 302, ал ауылдық елді мекендердің саны 7164-ті құрады. Бұл көрсеткіштер республиканың жер қорының үлкен мөлшерін, сондай-ақ жер кадастры бойынша жұмыстар жүргізілуі тиіс әкімшілік бөлініс объектілерінің жеткілікті үлкен санын көрсетеді. Кадастрлық жұмыстардың осындай үлкен көлемін Жер ресурстарын басқару жөніндегі республикалық, 14 облыстық, қалалық және 161 аудандық агенттіктерде, барлық деңгейдегі әкімдіктерде және ведомстволық бағыныстағы жерге орналастыру органдарында, ЖерҒӨО жүйесінде және басқаларында жұмыс істейтін мамандар орындауы тиіс.