Қазақстанды зерттеу орталықтары және олардың рөлі

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті
Педагогикалық Институты
5В020300 - Тарих

Бақылау жұмысы

Қазақстанды зерттеу орталықтары және олардың рөлі

Орындаған: Абилькадирова Ш.А

Тексерген:Ералина А.Е

Қостанай, 2020

Мазмұны :

I.Кіріспе..........................................................................................................3

II.Негізгі бөлім

Орыс географиялық қоғамының құрылуы және оның 1845-1861 жылдардағы Қазақстандағы қызметі...............................................................................4-10

ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан аумағындағы Императорлық Орыс Географиялық Қоғамы бөлімдерінің ашылуы.........................................................................................................11-15

III.Қорытынды...........................................................................................16-17

IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі......................................................18

Кіріспе

1861 жылғы реформадан кейін Ресейдің әлеуметтік-экономикалық дамуы тез қарқынмен жүрді, сондықтан күн тәртібіне отарлық аймақтардың байлығын игеру, олардың табиғи ресурстарын зерттеу мәселелері қойылды. Қазақ өлкесін ғылыми зерттеуге үлкен үлес қосқан Ресейдің ірі ғылыми мекемелерінің бірі Императорлық Орыс Географиялық Қоғамы (ИОГҚ) болды. Қоғам 1845 жылы 6 тамызда құрылды және Ресей мен оның халқын зерттеу үшін өте кең мақсаттар мен кең міндеттер қойды. Бұл ғылыми мекеменің 1845-1861 жылдардағы қызметі реформаға дейінгі жағдайда, Ресей империясының әлеуметтік-экономикалық дамуымен тығыз байланысты болды. Осы факторлардың әсерінен ХІХ ғасырдың екінші жартысында орыс ғылымы білімнің көптеген салаларында жоғары деңгейге жетті .

ХІХ ғасырдың ортасында Ресей ғалымдарының назарын Орталық Азияны ғылыми зерттеу мәселесі қызықтырды, бұл Ресей империясының геосаяси мүдделерімен және оның Оңтүстік Азияға жылжуымен байланысты. Бұл Орыс географиялық қоғамына маңызды мән берді. Қазақстанның Ресей империясының экономикалық және саяси өміріне енуі географиялық ерекшеліктерді зерттеу, қазақ даласының табиғи ресурстарын анықтау,тарихи-этнографиялық өткенін,әлеуметтік-эконмикаолық жағдайларын зерттеумен байланысты болды. Өз қызметінің орбитасына Қазақстан аумағын зерттеуге үлес қосқан Императорлық Орыс Географиялық Қоғамының бөлімдері ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан аумағында ашыла бастаған болатын.

Негізгі бөлім

Орыс географиялық қоғамының құрылуы және оның 1845-1861 жылдардағы Қазақстандағы қызметі

1845 жылы Ресейде Орыс Географиялық Қоғамы (РГО) пайда болды.1845 жылы Император Николай I бұйрығымен Ресей империясының Ішкі істер министрі граф Л. А. Перовскийдің Санкт-Петербургте Орыс Географиялық Қоғамын құру туралы ұсынысы қабылданды (кейінірек Императорлық Орыс Географиялық Қоғамы деп атала бастады). Бұл мекеменің қызметі 1845-1861 жж реформаға дейінгі жағдайда өтті. Орыс Географиялық қоғамы өзінің екінші жылында Орта Азия өзендері мен Қазақ Даласын географиялық және тарихи зерттеуге үлкен назар аударды. Сонымен бірге, 1847-1861 жылдар аралығында ол қазақ халқы туралы көптеген материалдар мен зерттеулер жариялады. Олардың авторлары негізінен қоғам мүшелері және ішінара қазақ даласында қызмет еткен шенеуніктер болды. Сонымен қатар, оның басылымдарының беттерінде алғаш рет XVIII және XIX ғасырдың басындағы орыс дипломаттары мен офицерлерінің кейбір еңбектері жарық көрді. Қоғамның құрылымы бойынша басты қайраткер адмирал П. Литке болды. Оның ғылыми қызметіне академиктер К.М. Бэр, в. Я. Струве және Г. П. Гельмерсен, барон Ф.П.Врангель, сондай-ақ П.И.Рикорд, И.Ф.Крузенштерн. граф Ф.Ф.Берг, К.И.Арсеньев, М.П.Вронченко, П.И.Кеппенъ, В.И.Даль, А.И.Левшин, граф М.Н.Муравьев, князь В. О. Одоевский, граф В. А.Перовский, П.Я.Чихачев және басқа да көптеген зерттеушілер болды. 21 ақпан 1857 жылы орыс ғалымы П.П. Семеновтың ұсынысымен Шоқан Уәлиханов Императорлық Орыс Географиялық Қоғамының толық мүшесі болып қабылданды.