Әлемнің отын энергетикалық қорлары, оларды аймаққа бөлу

[pic 1]

                     Инженерлік пәндер кафедрасы

         ОБӨЖ №1     Тақырыбы: Әлемнің отын энергетикалық қорлары,              оларды аймаққа бөлу

                                                     Орындаған: Ержігіт М.Б.

                                                     Тобы: ФӨТҚА 03-21

                                                     Қабылдаған:

                                                Шымкент 2022.

       Елді отын-энергетикалық ресурстармен қамтамасыз ету оның дамуының табыстылығын, сондай-ақ экономикалық және ұлттық қауіпсіздікті анықтайды.  Өзінің қол жетімді көмір кен орындарының болуы Британ империясындағы өнеркәсіптік революцияға ықпал етті.  Көмірсутектердің айтарлықтай және оңай қол жетімді қорлары Парсы шығанағы елдерінің экономикалық өсуіне және олардың қаржылық және экономикалық тұрақтылығына ықпал етті.  КСРО-да минералдық ресурстардың жоғары болуы экономикалық дамудың автаркиялық моделінің алғышарты болды.  Оң әсермен бірге маңызды минералдық ресурстар «ресурстық иненің» жүгін көтереді.  Пайдалы қазбаларды экспорттауға мүмкіндігі жоғары елдер оны басқа салаларға зиянын тигізіп игереді.  Сонымен қатар, дамымаған және дамушы елдер өндіріс пен технологиядағы артта қалу деңгейін сақтайды.

       Отын-энергетикалық әлеует – қазбалы энергетикалық ресурстардың барланған және расталған қорларының жиынтығы.  Әлемдік экономиканың отын-энергетикалық әлеуеті мұнай, газ және көмірге негізделген.  Елдің кез келген отын ресурстарымен қамтамасыз етілуі оның энергетикалық қауіпсіздігін қалыптастырады, ал кейбір жағдайларда ұлттық игілігі мен әл-ауқатын қамтамасыз етеді.  ХХ-ХХІ ғасырларда мұнай көлікті отынмен қамтамасыз ететін маңызды ресурсқа, ал химия өнеркәсібі шикізатқа айналды.

       Мұнай, табиғи газ, көмір географиясы алты аймақта қарастырылады: Солтүстік Америка, Оңтүстік және Орталық Америка, Еуропа және Еуразия, Таяу Шығыс, Африка және Азия-Тынық мұхиты аймағы.

      Солтүстік Америка әлемдегі барланған мұнай қорының 13,3% иеленеді.  Аймақтағы көшбасшы 171,5 млрд баррельмен Канада.  Бұл аймақта мұнай өндіру бойынша көшбасшы АҚШ – 20,9%.  Солтүстік Америка 24,7% үлесімен әлемдегі екінші ірі мұнай тұтынушы болып табылады (1 кесте).

Оңтүстік және Орталық Америка дүниежүзіндегі мұнай қорының 19,2% немесе 327,9 млрд баррельді құрайды.  Бұл ретте Венесуэлада 300,9 млрд баррель қор шоғырланған.  Барланған мұнай қорының айтарлықтай көлеміне қарамастан, бұл аймақтағы өндіріс әлемдік өндірістің 8,1%-ын ғана құрайды.  Бразилия мен Венесуэла ең үлкен өндіріс көлемін көрсетеді.  Бұл аймақта мұнай тұтыну шамалы және әлемдік көлемнің 7,2% құрайды.

1 кесте.

[pic 2]

       Әлемдегі барланған мұнай қорының 9,5%-ы Еуропа мен Еуразияда шоғырланған.  Бұл аймақтағы абсолютті көшбасшылар: Ресей (109,5 миллиард баррель), Қазақстан (30 миллиард баррель), Норвегия (7,6 миллиард баррель) және Әзірбайжан (7 миллиард баррель).  Аймақтағы басқа елдерде барланған қорлар пропорционалды түрде азырақ.  Облыстың әлемдік өндіріске жалпы үлесі 19,2% құрайды, мұнда өндірістің негізгі көлемі Ресей Федерациясына тиесілі.  Мұнай тұтыну бойынша 19,5% үлеспен Еуропа және Еуразия үшінші аймақ болып табылады.

       Таяу Шығыс 47,7% үлесімен дәлелденген мұнай қоры бойынша абсолютті әлемдік көшбасшы болып табылады.  Негізгі кен орындары Сауд Арабиясының аумағында шоғырланған (266,5 млрд. Баррель).  Иран мен Иракта сәйкесінше 158,4 және 153 миллиард баррель бар дәлелденген қор бар.  Мұнай өндірудің әлемдік көлемінде Таяу Шығыс 34,5% қамтамасыз етеді.  Көшбасшылық Сауд Арабиясында қалып отыр, ал мұнай өндіру көлемі Ресейге қарағанда біршама жоғары.  Таяу Шығыс әлемде өндірілетін мұнайдың 9,8%-ын ғана тұтынады.