Жүрек тамыр немесе қан айналу жүйесі

Жүрек тамыр немесе қан айналу жүйесі

Қан айналу жұмысының бұзылуы. Қан айналу жұмысынын жалпы бұзылуы деп жүрек пен тамырдагы аурулардың осы жүйенін негізгі белігін зақымдап, қан айналу мен тканьдарды оттегі мен қоректік заттармен камтамасыз етудің калыпты жағдайдан шығуын айтады. Қан айналудың жалпы бұзылуына;

1. Жүрек қақпактарының ақауы, миокардтын және перикардтын ауруы, жүрек тамырларындағы қан айналуының нашарлауы, инфекция мен жалпы улану, жүректің жұмысының істен шыгуы;

2. Тамырдын кабыргасының зақымдануы және олардың бұлшык еттерінің күш-куатының азаюы;

3. Қан айналу жүйесінің жұмысын реттейтін механизмнің істен шығуы;

4. Қаннын коюлануы немесе көп кетіп азаюы себеп болады. Қан айналу жүйесіндегі патологиялык жағдайдың пайда болған жеріне, жүректің және тамырдың кемшілігіне, даму түріне байланысты шұғыл және созылмалы деп екі түрге белінеді.

Қан айналу жүйесіндегі бұзылуға: гиперемия, стаз, тромбоз, эмболия, ишемия, инфаркт, қанау, қан кету жатады. Гиперемия деп кейбір органдар мен олардың бөліктеріндегі қан тамырларының шамадан тыс канга толуын айтады. Гиперемия артерияда жоне венада болуы мүмкін. Артерия гиперемиясы органдардың артерия қан тамырларының кенейіп, каннын жылдамдығының артуына байланысты туады. Ол механикалык, химиялық және термикалық коздыргыштардың әсер етуінен шығады. Гиперемияға ұшыраған дененінң бөлігі қызарып, қызуы көтеріледі. Ішкі бездердін артериялык гиперемиясына байланысты, олардың кызметі күшейеді. Дене тәрбиесі жаттығулары жүргізілгенде мүшелерде артериялык гиперемиясына дамиды. Жүректің кемшіліктерінен органдардағы ауруларга байланысты венадагы қан жүрісі тоқтайды. Содан жергілікті органдар мен тканьдарда зат алмасу заттары нашарлайды. Венада каннын көлемі артып, кысымы ұлғаяды.

Қанның плазмасы коршаган тканьдарда бөлініп ісіктер пайда болады. Кейбір дене тәрбиесі жаттығулары вена гипермиясын келтіру мүмкін. Стаз тамырлардағы қанның қазғалысының тоқтауы. Қанды қозғалтатын күштердін кызметі нашарлағанда кішігірім кан тамырларында стаз пайда болады. Оған тамырлардың бұлшық еттерінін сал болуынан қан тамырларының ісінуінен айналасындағы тканьдарга қысым түседі. Оларда зат алмасу, қоректену нашарлап, қызметі істен шыгады. Дене тәрбиесі жаттығуларының көмегімен кан айналуды реттеп, каннын қозғалысына жол ашуга болады.

Тромбоз деп кан тамырларынын куысында катып калган кан түйіндерінің пайда болуын айтады. Қан түйіндері (тромб) тамырлардың кез-келген жерінде пайда болуы мүмкін. Оған кан кұрамының өзгеруі, кан айналуынын нашарлауы, кан тамырлардын кабыргасынын закымдануы себебін тигізеді. Белоктарды еріткіш ферменттердін әсерінен тромбтар еріп, тамырлардың қуысы ашықтимал Тамырлардын кабыргасының инфекциямен зақымдануынан кан түйірлері іріндеп, шіриді. Ал ерінген тромб қабырғадан бөлініп кез- келген ішкі органга жеткізіледі, оларда ірінді ошақтар туғызады. Қан тамырларынын тромбозына байланысты қозгалыс қимылдарын азайту керек. Себебі козгалыс кан түйірлерінің тамырдан белінуіне мүмкіндік туғызады.