Автоматтандырылған мониторинг жүйесі

Автоматтандырылған мониторинг жүйесі

2019 жылы Кіші және Үлкен Алматы өзен бассейндерінде мониторинг станциясын орнату жоспарлануда. Осындай шешімнің негізі жоғары сел қаупі болып табылады. Ол гляциалды, жаңбырлы генезистің белсенді ошақтарының, сондай-ақ сел әсер етуі мүмкін аймақтарда орналасқан көптеген инфрақұрылым объектілерінің болуына байланысты.
                            Сел қаупінің автоматтандырылған мониторингі жүйесіне бес типті станциялар кіреді (1.1, 1.2 суреттер):

1. мұздық көлдердегі станциялар; гляциалды селдердің қалыптасу жағдайларын бақылауға арналған. Олар гляциалды селдерді болжауды және олардың пайда болуы туралы ескертуді қамтамасыз етеді.
2. сел ошақтарындағы станциялар; жаңбыр селдерінің қалыптасу жағдайларын бақылауға арналған. Олар жаңбырлы селдерді болжауды және олардың пайда болуы туралы ескертуді қамтамасыз етеді.
3. сел арнасындағы станциялар; сел болжамына арналған қауіптілік, селдің пайда болуын және сел процесінің дамуын бақылауды қамтамасыз етеді.
4. селден қорғау бөгеттеріндегі станциялар;
5. оператордың АЖО (автоматтандырылған жұмыс орны) және деректерді жинау және өңдеуге арналған сервері бар орталық диспетчерлік пункт. ақпаратты жинау, өңдеу және талдау орталығы, мониторинг станцияларының басқармалары болып, сондай-ақ сел пайда болу қаупі және туындауы, сел қаупіне байланысты мемлекеттік органдар мен халықтың орталық шешімін хабарландыру орталығы болып қызмет етеді.

1.3-суретте мониторинг станцияларының орналасу орындары көрсетілген. 1.4-кестеде бірінші және екінші кезектегі мониторинг пунктерінің орналасу орындарының сипаттамасы және орналастыру орындарының негіздемесі келтіріледі. Станцияларды орналастыру орындары "Қазселденқорғау" ММ-нің келісімі бойынша сел қауіптілігін болжау, сел пайда болуын анықтау және оның дамуын бақылау, сондай-ақ сел қаупі және сел пайда болуы туралы уақтылы ескерту үшін алынатын деректердің маңыздылығын есепке ала отырып таңдалады[1].

[pic 1]

[pic 2][pic 3]

       Сел қаупі туралы хабарландырудың автоматтандырылған жүйесі Алматы қаласының Төтенше жағдайлар туралы халықты хабардар ету жүйесінің бір бөлігі болып табылады. Қазіргі уақытта қалада 500-ден астам дыбыс сигналдарын беруге қабілетті сирено-сөйлеу қондырғылары және 300 м дейінгі қашықтыққа сөйлеу хабарламалары бар. Мұндай қондырғылар қала аумағының 60% құрайды. 2020 ж. дейін қамту алаңын 100% - ға жеткізу жоспарланып отыр. Осылайша, "сел қаупінің мониторингі" жобасының шеңберінде "құлақтандыру" дербес техникалық блогын көздеу қажеттілігі керек емес. Ақпараттық-ұйымдастыру бөлімін қамтамасыз ету ғана қалады: құлақтандыру мәтіндерін және сел қауіпінің мониторингі кезекші операторының құлақтандыру жүйесін іске қосу схемасын жасау[2].

Электр энергиясының тұрақты көзі жоқ жерлерде орналасқан станциялар жергілікті жағдайларға байланысты энергиямен жабдықтаудың автономды жүйелерімен (күн батареялары, жел генераторлары, аккумуляторлар) қамтамасыз етілуі тиіс. Жүйе кемінде 6 ай бойы станцияны электр энергиясымен үздіксіз жабдықтауды қамтамасыз етуі тиіс.

Станциялардан орталық серверге деректерді беру жүйесі УҚТ және ҚТ радиоарналарды немесе жерсеріктік байланысты радиосигналдың өтуінің жергілікті жағдайларына байланысты пайдаланады. Деректерді беру тәсілі жүйені жобалау сатысында анықталады. Барлық құрылғылар сыртқы әсерлерден қорғалуы тиіс. Күзетілмейтін аумақтарда орнатылатын құрылғылардың қарсы қорғанысы болуы тиіс.

Байланыс және деректерді беру құралдары. Бақылау станцияларынан басқару орталығының серверіне деректерді беру үш тәсілмен жүзеге асырылуы мүмкін:

1) УҚТ радиобайланыс;

2) ұялы GSM байланыс;

3) мобильді спутниктік байланыс.

Радиобайланыс УҚТ бойынша деректерді беру мүмкіндігі мониторинг станциясының орналасқан пунктіндегі жер бедеріне байланысты. Қазіргі уақытта Қазселденқорғау посттарының барлығында байланыс 136-174 МГц диапазонында УҚТ бойынша жүзеге асырылады. Таратқыш құрылғы ретінде MOTOTRBO DM 4400 (АҚШ) немесе HITERA (ҚХР) мобильді сандық радиостанцияларын пайдалануға болады. HITERA станциялары заманауи және үлкен мүмкіндіктері бар. Мұндай радиостанциялардың құны шамамен 400 мың теңге. Барлық мониторинг станцияларын қамтамасыз ету үшін жалпы құны 12 400 мың теңге болатын 31 станция қажет болады.