Адамзаттың ғаламдық проблемалары. Ғылыми техниканың дүние жүзілік шаруашылықтағы алатын орны

Практикалық сабақ № 6

Сабақтың тақырыбы: Адамзаттың ғаламдық проблемалары. Ғылыми техниканың дүние жүзілік шаруашылықтағы алатын орны

Тапсырмалар

1. Ғаламдық проблемалар туралы ұғымды қалай түсінесің.

Ғаламдық проблемалар дегеніміз- бүкіл адамзатқа қатысты проблемалар. Олар дүниежүзілік қоғамдастық елдердің арасындағы қарым қатынастарды, қоғам мен табиғат арасындағы қатынастарды, ресурстармен қамтамасыз етуді бірлесіп шешу мәселелерін қамтиды. Ғаламдық проблемалар өзінің бір бірімен әрекеттесуінде өзінше мынандай үшбұрыш құрайды: халықтық әлеуметтік және экономикалық дамуы, айналадағы ортаға ықпалы. 

Қазіргі танда Халықаралық деңгейде мынадай ғаламдық проблемалар бар:

• Ресурстар проблемасы;
• Азық-түлік немесе ашаршылық проблемасы;
• Энергетикалық проблема;
• Демографиялық проблема;
• Климаттың өзгеруі;
• Экологиялық проблемалар;
• «Үшінші әлем» елдерінің артта қалуын жою;
• Қауіпті ауруларды жою;
• Әлемдік мұхит пен космосты игеру;
• Қылмыспен және терроризммен күрес;
• Наркобизнеспен күрес.

Ғаламдық проблемаларды ерекше білім саласы - глобалистика зерттейді. Аталған ғаламдық проблемалар өзара тығыз байланысты және барлығы іс жүзінде жердегі экологиялық дағдарыстың даму процесімен қамтылады. Әрбір ғаламдық проблеманы міндетті түрде шешу қажет, өйтпесе оның дамуы апатқа - өркениеттің жойылуына дейін апарып соғады. 

1. Дүние жүзінің экологиялық проблемалары туындаған аймақтарға анықтама бер.

Экологиялық проблема дегеніміз - қоғам мен табиғаттың қарым қатынасының айналадағы ортаны сақтаудың проблемасы. XX ғасырдың екінші жартысында айналадағы ортаға түсетін салмақ ерекше күрт өсті. Қоғам мен табиғат арасындағы қарым қатынаста сапалық өзгеріс байқалады. Бұл халық санағының күрт өсуімен түсіндіріледі. Планетаның интенсивті түрде индустриялануы мен урбандалуы нәтижесінде шаруашылық салмақ жер- жердің бәріне экологиялық жүйелердің өздігінен тазару және қалпына келу қабілетінен асып түсе бастады. Ормандардың құртылуы қатерлі шекке жетті. Жыл сайын 11 млн тропиктік орман ғайып болды. Шөлге айналу процесі жүріп жатыр. Соңғы жылдары стратосфераның озон қабатының бұзылу қаупі анықталды. Бұл әсіресе Антарктида үстінде анық байқалып отыр . Шешу жолдары: қалдықсыз технологияны қолдану, дамушы елдерде энергетика проблемасын шешу, ормандар салу, қорықша және қорықтар сияқты территориялардың салынуын ұйымдастыру.

Бүгінгі таңда біздің планетамыз қоршаған ортаға көптеген қауіп – қатерлерге тап болады, олардың кейбіреулері жергілікті, басқалары барлық елдерге ортақ.

Климаттың өзгеруі

Жаһандық жылыну соңғы уақыттағы климаттың өзгеруінің маңызды себебі болып саналады және олардың салдары алдағы жүз жылда байқала бастайды. Әлемдегі елдердің үкіметтері климаттың зиянды өзгеруіне қарсы тұру үшін қарама-қайшы жұмыс жүргізуде. Бір жағынан, барлығы мәселені шешуге дайын екендіктерін мәлімдейді, бұл тиісті әлемдік келісімдердің, мысалы, Киото хаттамасының болуымен дәлелденеді, екінші жағынан, нақты әрекеттер жасалмады. Қызықты зерттеулер бар, оған сәйкес қазіргі уақытта жылынуды 2 °C (климаттың қауіпті өзгеруін сипаттайтын) шектеудің бір ғана нақты мүмкіндігі бар – дамыған елдердің экономикалары өздерінің дамуын тоқтатып, антирост стратегиясына көшуі керек.

Су

Әлемдегі ең құрғақ құрлық ретінде Австралия судың ластануына әсіресе осал. Көптеген елдердің астаналарында ауыз су тапшылығы орын алып, оны пайдалануға шектеу қоюға мәжбүр. Ауыл шаруашылығы Австралиядағы су ағындарының тозуы мен ластануының жетекші себебі болып табылады. Осы сала шегінде суару мен тыңайтқыштар мен пестицидтерді шығарудың ұтымсыз әдістері су объектілерінің ластануының басты себептері болып табылады.

1. Дүние жүзіндегі демографиялық проблемалары басым аймақтарға сипаттама жаса.

Бүкіл әлемде туудың төмендеуі және өмір сүру ұзақтығының өсуі байқалады. Халықтың қартаюы Денсаулық сақтау мен зейнетақыға жұмсалатын шығындардың өсуіне әкеледі, ал жұмысшылар саны тұрақты түрде азайып келеді. Халықтың тұрақты санын сақтау үшін туу деңгейі бір әйелге 2,2 бала деңгейінде болуы керек. Алайда, көптеген елдерде бұл көрсеткіш 2-ден төмен түсіп, демографиялық уақыт бомбаларына айналу қаупін тудырады. АҚШ – та туу көрсеткіші тарихи минимумға дейін төмендеді-1,76. Сонымен қатар, орташа өмір сүру ұзақтығы өте жоғары деңгейде – 78,7 жыл. Көптеген сарапшылар себеп ретінде 2008 жылғы экономикалық құлдырау мен жоғары білімнің жоғары құнын атайды. Сондай-ақ, New York Times жүргізген сауалнамаға сәйкес, балалы болғысы келетін ерлі – зайыптылар балабақшалар мен күтушілердің қымбаттығына байланысты бұл идеядан жиі бас тартты (кейбір штаттарда-жылына 10 мың доллардан астам).