Салық құқығын

Салық құқығын түрлі аспектіде қарастыруға болады: Құқық саласы ретінде және құқықтық ғылым саласы ретінде. Салық құқығы бұл салық салу аумағындағы қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Салық құқығының нормалары мемлекетте салықты кім жинайтындығын, кім оны төлейтіндігін, қандай органдар бақылау жүргізетіндігін көрсетеді. Салық құқығы салықтық құқықтық нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде құрылады. Салық құқығының пәні салық құқығы және салық туралы білімдердің жүйесі болып табылады. Ғылым пәні қандай объектіні оқып үйрену қажеттілігін көрсетсе, пән әдісі қандай тәсілдер арқылы берілген объект зерттелуі қажеттігін көрсетеді. Салық құқығының әдістері: Формальді-догматикалық әдіс, басқа ғылымдарға жүгіну әдісі, салыстыру құқықтық зерттеу әдісі, нақты социологиялық зерттеу әдісі, салыстырмалы тарихи тану әдіс. Салықтық құқық қоғамдық-мемлекеттік бар айрықша объективті-субъективтік экономикалық аясын толығымен қамту отырып, осы салық салу саласындағы тұрақты ұйымдастырушы және материалдық салықтық қатынастарды реттейтін, әлеуметтік және фискалдық саясаттың ұстаным-бағдарларын көздейтін, мемлекет билігінің әкімшілік және экономикалық әлеуетінің салықтық құзырындағы заңи және экономикалық мазмұнды құқықтық нормалардың жиынтығынан тұратын құқықтық құрылым болып табылады, сондай-ақ оның салықтық құқықтық нормаларында мүмкіндігінші мемлекет пен салық төлеушілердің экономикалық-қаржылық мүдделерінің қарама- қайшылығы ескеріледі. Халықаралық өркениетті стандарттар мен нарық талаптарына сай келетін, сондай-ақ қоғамдық және мемлекеттік мүдделерге қол жеткізуге ашатын әлеуметтік-экономикалық жанама ықпал етудің елеулі құралы ретінде салықтар, салық салу жүйесі және мемлекеттің салықтық құқығы пайдаланылады. Салықтарға тән барлық функциялар мемлекеттік бюджеттің ақшалай қаражаттары негізінен корпоративтік шаруашылық аясы48

субъектілерінің табыстары есебінен қалыптастыруға нысаналанған

тұрақты байланыстың мемлекет пен салық төлеушілер арасында

туындауы мен дамуы барысында іске асырылады. Өндіріс пен салық

салу және мемлекеттік бюджет кірістерін қалыптастыру арасындағы

тәуелділік ұтымды салық жүйесін құрудың, сондай-ақ тиімді

салықтық заң актілерін қабылдаудың теориялық және практикалық

негізін құрайды.

Сонымен

салық объективті

субъективті

қаржылық-

экономикалық және құқықтық құбылысты, ал салық салу мемлекеттік

бюджеттің (салықтық кірісін) кіріс базасын

қалыптастыруға

байланысты қарқынды салықтық қатынастарды көрсетеді.

Қазақстан Республикасының Конституциясында айқындалып,

Салық кодексінің ережелерінде заңдық көрініс тапқан мемлекеттің

салықтық құзыры тиісті мемлекеттік билік органдарының салықтар

мен басқа да міндетті төлемдерді белгілеу және алу жөніндегі

мемлекеттік өктем өкілеттіліктері қамтитын аясы болып табылады,

сондай-ақ ол экономикалық кеңістіктегі мемлекеттің салық салу

жүйесінің стратегиялық фискалдық әлеуетін білдіреді.

Салықтық құқық негізінде жүргізілетін мемлекеттік салық

әкімшілігі салық жүйесінің тактикалық және стратегиялық салықтық

әлеуетін, мақсатты әлеуметтік-экономикалық ұстанымдарды, ішкі

және сыртқы салық саясатының принциптерін, салықтық құқықтық

қатынастар жүйесін мемлекеттік басқаруды ұйымдастыру процесін

қамтиды.

Мемлекеттің салықтық құқығының аясында жүргізілетін салық

әкімшілігі макроэкономикалық өсу тұрғысынан және халықаралық

салық салу стандарттарының өркениетті үлгілеріне сай қоғам мен

мемлекеттің, сондай-ақ корпоративтік шаруашылық (ішінде жеке

меншік негізіндегі жеке кәсіпкерлік қызмет) субъектілерінің