Aкмола облысындаfы "Тиолайн" ЖСШ жyмысшыларынын кауiпсiздiгiн инновациялык технологиямен жаfарылату жөне зерттеу

AҚМOЛA OБЛЫCЫНДAҒЫ «ТИOЛAЙН» ЖШC ЖҰМЫCШЫЛAPЫНЫҢ ҚAУIПCIЗДIГIН ИННOВAЦИЯЛЫҚ ТЕХНOЛOГИЯМЕН ЖOҒAPЫЛAТУ ЖӘНЕ ЗЕPТТЕУ

Аңдатпа: Бұл мақалада әлемдегі және Қазақстан Республикасындағы тау-кен өндіру өнеркәсібіне қысқаша талдау жүргізілді және инновациялық технологияларды пайдалана отырып, қиыршықтас және құм карьерлерін игеру, титан-магний шикізатын өндіру және байыту бойынша "ТИОЛАЙН" ЖШС қызметкерлерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге баға берілді. Бұл салада адам денсаулығы мен өмірі, негізгі экологияны қорғау басты басымдық болып қала беретіні анықталды. Кен өндіру индустриясын дамытудың неғұрлым маңызды факторы негізгі бизнес-модельдер мен негізгі өндірістік процестерді трансформациялау үшін инновациялық технологияларды пайдалану болып табылады.

Кілт сөздер: тау-кен өнеркәсібі, жұмысшылардың қауіпсіздігі, еңбекті қорғау, инновациялар

Кіріспе. 2020 жылдың шындығы экономиканы өзгертеді, ал тау-кен өнеркәсібі де осыдан тыс қалмайтынын көрсетті.. Нарық ағынды өндірістің динамикалық және икемді болуын талап етеді. Дәл қазір біз автоматты түрде жұмыс істейтін және бұрын-соңды болмаған тиімділік пен өнімділік деңгейімен ерекшеленетін өндіріс құруымыз керек. Қaзipгi уaқыт жoғapы технoлoгиялapдың қapыштaп дaмығaн дәуipiмен тұcпa-тұc келдi. Бұл қapқынды үpдicтi бiз еңбек жaғдaйын жaқcapтуғa көмектеcетiн жaңa технoлoгиялық құpaлдapдың пaйдa бoлуынaн көpiп oтыpмыз[1]. Роботтандырылған процедураларды жүзеге асырудың айқын тенденциясына қарамастан, басты басымдық адамдардың денсаулығы мен өмірі мен қоғамдастық, маңызды құндылықтар мен экологияны сақтау болып табылады. Тағы бір маңызды үрдіс-бұл процестер мен бизнес сандарын автоматтандыру арқылы өндіріс пен кірістің артуы. Олар тау-кен өндірісінің капитал сыйымдылығын төмендетіп, өнеркәсіптің нарықтық жағдайлардың өзгеруіне реакциясын тежеуі керек.

Болашақ көп жағдайда "үш пайда" саясатына байланысты: зиянсыз, негізгі активтерді жоғалтпай қалдықсыз өндіріс.

Зиянсыз өндіріс -  өндірістің максималды көлеміне емес, жоғары өнімділікке және қоршаған орта үшін минималды мәні бар энергия мен су ресурстарын пайдалануға бағдарлануға мүмкіндік береді. Бұл саясат қолмен басқарудан автоматтандырылған процестерге, олардың өзін-өзі ұйымдастыруы мен өзін-өзі бақылауына ауысады. Мұндай жағдайларда қызметкерлер қашықтан басқаруға, ал өндіріс сұраныс пен өткізу көлеміне бағдарланған икемді басқаруға көшеді [2: 25].

Тау-кен өнеркәсібін дамытудың неғұрлым маңызды факторы негізгі кәсіпорындарды-модельдерді және негізгі өндірістік процестерді трансформациялау үшін инновациялық технологияларды пайдалану болып табылады. Инновациялар процестерді интеграциялау және жасанды интеллектті орналастыру есебіне қол жеткізетін тиімділік пен қауіпсіздіктің мүлдем жаңа деңгейіне жетуге мүмкіндік береді. Дамудың тағы бір факторы-қызметкерлермен және серіктестермен жұмыс істеудің жаңа тәсілі. Бұл процестерді толықтырудың және Жекелендірудің икемді жағдайларынан гөрі жаңа құндылықтарды қалыптастыру мүмкіндігі. Соңында, осындай өзгерістер қашықтан басқаруға көшуді есептеу үшін тау-кен компанияларының бизнес-процестерін жаңғыртуға мүмкіндік береді.

Accenture сарапшыларының деректері бойынша өндірістік процестерді автоматтандыру, роботтарды енгізу және қашықтықтан басқару 2035 жылға қарай жарақаттар санын 22 500 жағдайға азайтуға және 498 адамның өмірін сақтап қалуға көмектеседі. ХХІ ғасырда тау-кен өндірісі кең ауқымды міндеттерді орындаумен айналысатын жаңа компаниялар немесе стартаптар санының өсу тенденциясын байқады. 2019 жылы бұл секторда бүкіл әлем бойынша 200-ге жуық фирмасы жұмыс істеді [3].

Стартаптар тау-кен өнеркәсібінде өте танымал алайда, басқа секторлармен салыстырғанда, тау-кен саласы әлі күнге дейін сандық технологияларды енгізуде қиындықтарға тап болып отыр. Сарапшылардың пікірінше, жақын арада жұмыс көлемінің тек 10% - ы адамдардың үлесіне, ал 90% - ы роботтандырылған процестерді құрайды. Дамудың маңызды бағыты деректермен жұмыс істеу болады: жинау, жинақтау, талдау және визуализация. Деректердің көмегімен өндірісті оңтайландыру, ақпараттық қауіпсіздік, инфрақұрылымды дамыту және реттеушілердің қажеттіліктерін қанағаттандыру қамтамасыз етіледі.