Валюта қатынастары мен валюта жүйесі. Әлемдік валюта жүйесінің (ӘВЖ) қалыптасуы мен эволюциясы

1 дәріс. Валюта қатынастары мен валюта жүйесі. Әлемдік валюта  жүйесінің (ӘВЖ) қалыптасуы мен эволюциясы

Д»ріс  сұрақтар:

1.Валюталық  қатынастары мен  валюта жүйесінің  түсінігі және мәні

2. Әлемдік валюта  жүйесінің қалыптасуы мен эволюциясы

Валюталық қатынастар-бұл жекелеген елдердің, аймақтардың немесе әлемдік нарықтың экономикалық жүйесінде әртүрлі мемлекеттердің валюталарында жасалатын операцияларды жүзеге асыруға қатысты экономикалық қатынастардың жиынтығы.

Халықаралық валюта қатынастарының дамуы еңбек бөлінісіне, әлемдік капитал нарықтарының және әртүрлі қаржы құралдарының құрылуына, өндіріс құралдары мен жұмыс күшінің эволюциясына байланысты. Халықаралық валюта қатынастарының жай - күйі, бір жағынан, әлемдік экономиканың дамуына, әлемдегі саяси және әскери — саяси жағдайға, екінші жағынан, жекелеген мемлекеттердің экономикасы мен саяси құрылымының жағдайына байланысты.

Әлемдік шаруашылық өзара қарым-қатынастардың жаһандануы жағдайында әртүрлі мемлекеттердің ұлттық және шетелдік капиталының ағындары өзара тығыз байланысты. Экономикалық және валюталық дағдарыстар мен әлемдік валюта нарықтары динамикасының қолайсыз үрдістері экспорт пен импорттың жай-күйіне, инвестициялық ахуалға, Халықаралық еңбек бөлінісі процесіне енгізілген елдердің бағалы қағаздар нарығының дамуына теріс әсер етеді

Әлемдік валюта нарығындағы оң үрдістер халықаралық сауданы, экономика салаларының тиімді дамуын, көптеген елдердің экономикасына инвестициялар ағынын тұрақтандырады және нәтижесінде төлем балансының оң сальдосын қамтамасыз етеді.

Халықаралық валюталық қатынастар уақыт өте келе ұйымның белгілі бір нысандарын жекелеген мемлекеттердің валюталық жүйелері, олардың аймақтық бірлестіктері және әлемдік валюта жүйесі түрінде алды.

Елдің ақша жүйесі-бұл ақша айналымын ұйымдастырудың бір түрі, яғни.қолма-қол ақша қозғалысы, елде қолма-қол ақшасыз төлемдер мен төлемдер.

Қазіргі заманғы ақша жүйесінің негізгі белгілері:

1) Алтынды ішкі айналымнан алып қою;

2) ақша эмиссиясының алтынмен қамтамасыз етілген алшақтығы;

3) кредиттік ақшаға (банкноталарға (об шығарады), қолма-қол ақшасыз айналым қаражатына (чектер, вексельдер) толық көшуді жүзеге асыру.

Валюта жүйесі ұлттық, аймақтық немесе әлемдік деңгейде валюталық қатынастарды ұйымдастырудың нысаны болып табылады және мемлекеттің экономикалық жүйесінің, бір аймақтың мемлекеттер тобының немесе әлемдік экономикалық жүйенің бөлігі болып табылады

Ұлттық валюта жүйесін ұлттық заңнамамен бекітілген және мемлекетаралық келісімдерді ескеретін елдегі валюталық қатынастарды ұйымдастыру нысаны ретінде анықтауға болады. Ұлттық валюта жүйесі кез келген мемлекеттің ақша және төлем жүйелерінің құрамдас бөлігі болып табылады, бірақ бірқатар ерекшеліктерге ие. Ұлттық валюта жүйесі ішкі экономикалық қатынастар шеңберінен шығып, басқа мемлекеттердің валюта жүйелерімен өзара іс-қимыл жасайды, демек, ел экономикасының ішкі жай-күйіне де (мысалы, валюта саясаты, валюталық шектеулер жүйесі, халықаралық есеп айырысу, халықаралық кредит беру), сондай-ақ сыртқы экономикалық факторларға да байланысты болады.

Аймақтық валюта жүйесін ұлттық жүйеге қарағанда анағұрлым тұрақты деп санауға болады, өйткені ол елдер тобының бірыңғай мемлекетаралық валюталық реттеуіне және валюталық бақылауына негізделген. Бұдан басқа, өңірлік валюта жүйесінде қатысушы елдер арасында валюталық шектеулер жүйесі жоқ.

Валюталық жүйе валюталық қатынастарды ұйымдастыру нысаны ретінде осы қатынастардың субъектілері мен объектілерінің, валюталық жүйенің түріне байланысты ерекше болып табылатын басқару құралдары мен түпкі мақсаттарының болуын болжайды