Банктер мен парабанктік институттарының рөлі

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

[pic 1]

Реферат:

“Банктер мен парабанктік институттарының рөлі”

Дайындаған МА-21 студенті:

Тексерген:

Астана, 2022ж

Несие жүйесі сөздің кең мағынасында банктік және басқа несиелік мекемелердің жиынтығы болып табылады. Қазіргі уақытта несиелік жүйе одан әрі дамып келеді.Экономикалық ұдайы өндірісте орталық орын алады. Несие жүйесінің негізгі бөлігі банк жүйесі болып табылады.

Қалыптасқан несие жүйесі екі ішкі жүйені – банктік және парабанкингті қамтиды. Банк жүйесін банк және басқа банктік типтегі мекемелер көрсетеді. Парабанкинг жүйесі мамандандырылған қаржылық және пошталық жинақ мекемелерімен ұсынылған.

Несие жүйесінің негізгі элементі экономикалық өркениеттің ең жоғары жетістігі болып табылатын банк жүйесі болып табылады. Банк жүйесі – бұл банктер мен банк мекемелерінің жиынтығы.Ұйымдастыру жоспарында бір деңгейлі немесе екі деңгейлі банк жүйесі қарастырылған. Дамыған елдерде негізгі бірінші деңгей ретінде орталық банкті, ал екінші деңгей ретінде тәуелсіз коммерциялық және мамандандырылған банктерді қамтитын, бірақ орталық банк бақылайтын екі деңгейлі жүйе бар.Екінші деңгейдегі банктердің кәсібі үнемі белгілі бір тәуекелдерге соқтығысып отырады,сондықтан  ол реттелетін және бақыланатын  кәсіпкерлік жұмыс сферасына жатады. Екінші деңгейдегі банктердің  халықаралық стандарттарға көшуі  олардың жұмысына  бақылау функция деңгейінің          қатаң болуын талап етеді.Банк-тердегі  менеджмент деңгейінің төмен болуы, заңдастырылған және нормативті акттарды  толық білмеу  кейде жұмыстарының  пруденциялды нормативтерінің бұзылуына әкеліп соқтырады,бұл әрине  залалға,банкротқа және  банктік жүйенің салымшыларының  сенімінің жоғалуына әкеледі.

Бақылау органы және реттеуші жұмысы  банктік бақылау жүйесін құрайды,Қазақстан Республикасының банктік  жүйе туралы Заңымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы Заңымен  қарастырылған. Жүйе құрушы элементтер ретінде Ұлттық банк түріндегі  орталық орган, банктік қана емес,сонымен қатар банктік емес қаржылық мекемелер және  сақтандыру ұйымдарының үстінен  бақылау жүргізе алады.Ұлттық Банктің бақылау жұмысының  жұмыс жасау механизмі, Базелдік келісімі жасалынған   мемлекеттердің дамыған банктік жүйелері бар банктік бақылаудың әлемдік принциптеріне сүйенеді.

Мамандандырылған несиелік мекемелер (оларды парабанкинг деп те атайды) нарықтық экономикадағы несие жүйесінің маңызды және объективті қажетті буыны болып табылады. Бұл институттарсыз несие жүйесінің экономиканың әртүрлі салаларына және халыққа көрсететін қызметтері толық емес болып қалар еді. Парабанкинг мекемелері не клиенттердің белгілі бір түрлеріне қызмет көрсетуге, не негізінен бір немесе екі қызмет түрін жүзеге асыруға бағытталған. Олардың қызметі негізінен нарықтың шағын сегментіне қызмет көрсетуге және, әдетте, белгілі бір клиенттерге қызмет көрсетуге шоғырланған.Бұл институттар екі жақты бағыныштылықпен сипатталады: бір жағынан несиелік-есеп айырысу операцияларын жүзеге асырумен байланысты бола отырып, олар Орталық банктің тиісті талаптарын басшылыққа алуға мәжбүр; екінші жағынан, кез келген қаржылық, сақтандыру, инвестициялық немесе басқа операцияларға маманданған олар тиісті бөлімдердің реттеуші әрекеттеріне жатады.