Кәсіпкерлік қызметтің негізгі ұғымдарын зерттеу. Келесі ұғымдарға (жазбаша) анықтама беріңіз: бизнес, кәсіпкерлік

№ п/п

Ұғымның атауы

Ұғымның анықтамалары

Анықтама авторы, ақпарат көзі

1

Бизнес

Бизнес дегеніміз - кіріс немесе өз кәсібін дамытудың негізгі мақсаттары бар, өзінің немесе қарызға алынған қаражат есебінен өзінің тәуекеліне және жауапкершілігіне байланысты жүзеге асырылатын бастамашыл экономикалық қызмет.

Бизнес дегеніміз - бұл капиталды пайдаланудан пайда (немесе кірістің басқа түрлерін) алуға көбейтілген олардың бірлескен қызметі тұрғысынан нарық қатысушылары арасындағы қатынас.

Бизнес - бұл қоғамдық өндіріс саласындағы қызметтің кез-келген түрі, ол табыс немесе басқа да жеке пайда әкеледі. Бірақ экономикалық қызмет материалдық және материалдық емес өндіріс саласында жүзеге асырылуы мүмкін. Сондықтан бизнесті кәсіпкерлікке (материалдық өндіріс саласындағы экономикалық қызмет) және коммерцияға (материалдық емес сферадағы экономикалық қызмет) бөлу дұрысырақ. Кәсіпкерлік қызметтің нәтижесі материалдық игіліктер (тауарлар), ал коммерциялық - материалдық емес игіліктер (қызметтер) болып табылады.

 Бизнес - кәсіпкерлікті түсінігі, субъектілері мен формалары

2

Кәсіпкерлік

 Кәсіпкерлік - бұл нарық кеңістігінің белгілі бір кезеңіндегі өндіріс факторларының ұтымды үйлесімі.

Кәсіпкерлік қызмет-ұтымдылықтың көрінісі. (Ұтымдылық бойынша ол функционалды тиімділікті, салынған қаражат пен күш-жігерді пайдаланудан барынша пайда алуды және т.б. түсінді). Кәсіпкерлік протестантизмнің ұтымды этикасына негізделген, ал дүниетаным, мораль кәсіпкердің қызметіне маңызды әсер етеді.

Кәсіпкерлік дегеніміз - құны бар жаңа нәрсені жасау процесі, ал кәсіпкер - оған барлық уақыт пен күш жұмсайтын, барлық қаржылық, психологиялық және әлеуметтік тәуекелдерді өз мойнына алатын, сыйақы ретінде ақша алатын және қол жеткізген жетістіктерге қанағаттанатын адам.

 Жан Батист Сей 1830ж.

Макс Вебер 1910ж.

Роберт Хизрич 1985ж.

№ п/п

   Кезеңдері

Сол кезеңдегі кәсіпкерліктің ерекшеліктері

   Ақпарат көздері

1

 Бірінші кезең - бағаны ырықтандыру (1991-1992 жж.).

Нарықтық экономиканың алғашқы субъектілері - шағын кәсіпорындар сауда мен қызмет көрсету салаларында ырықтандыру кезеңінде пайда болды, яғни ақша айналымы қарқынды жүрді. Ірі кәсіпорындар өз өнімдерін сатуға, жөндеуге, негізгі және қосалқы салаларға қызмет көрсетуге арналған көптеген шағын кәсіпорындарды бірден сатып алды. Ірі кәсіпорындарда «қызыл» директорлардың өнімдерді жеткізу және сату үшін кооперативтер мен шағын кәсіпорындар құруы, сонымен қатар «сегментация» жаңа лақап сөзі бойынша кәсіпорындардың жасанды бөлшектенуі ірі кәсіпорындар мен бұрынғы ұлттық табыстарды қайта бөлуге әкелді. жекелеген топтар мен жеке адамдардың мүдделеріндегі меншік. Сонда бұл «сұр» схемалар қазақтың «көлеңкелі» экономикасының пайда болуының бастамасы болды. Осы кезеңде республикада 34,5 мың шағын бизнес құрылды және жұмыс істеді. Дәл 1992 жылдың соңында Қазақстан кәсіпкерлерінің бірінші форумы өтті, оған Қазақстан Республикасының Президенті мен Қазақстан Республикасының Үкіметі қатысты. Осы форумда ТМД тарихында алғаш рет Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытудың алғашқы бағдарламасы анықталды.

Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы туралы оқу құралдары

2

Екінші кезең -мемлекеттің қатаң ақша-несиелік және қайта құрылымдау бюджеттік саясаты (1993-1995 жж.).

Осы кезеңде елде макроэкономикалық тұрақтандыруға қол жеткізу үшін өндірістік қызметті ынталандыратын салық жеңілдіктері жойылды. 1994 жылы өндірістік қызметті ынталандыруға және шағын кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған салықтық жеңілдіктердің жойылуы жағымсыз салдарға алып келді. Өндіріс саласында жұмыс істейтін кооперативтер, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер мен шағын кәсіпорындар саны күрт азайды. Несиенің қол жетімсіздігіне және жеке қаражаттың жетіспеуіне және жоғары инфляцияға байланысты кәсіпкерлік субъектілерінің негізгі бөлігінің өндіріс сферасынан сауда-делдалдық және коммерциялық қызмет салаларына кетуі орын алды. Салық баспасөзінің қатаюы оның өндірістік қызметпен айналысу тиімсіз және келешегі жоқ жағдайға алып келді. Посткеңестік кезеңде нарықтардағы тауарлардың жетіспеушілігі тұрғысынан инвестициялардың тез айналымдылығы тұрғысынан «шаттл» деп аталатын бизнес кәсіпкерлердің ерекше қызығушылығына ие болды. Бұл саудадағы «шаттл» бизнестің, гүлденген гиперинфляцияның, бюджеттік және несиелік қаражаттарды осы ресурстарға қол жетімді адамдардың өте тар шеңберінің

пайдасына қайта бөлудің керемет гүлдену кезеңі болды. Инфляция және валюталық операциялар - банктегі махинациялар және бір-бірімен тығыз байланысты сауда-делдалдық қызмет - сол кезде республика экономикасының өліп жатқан нақты өндірістік секторынан айырмашылығы ең тиімді болып шықты. Ақшаны «қолма-қол ақшасыз-қолма-қол ақша» схемасы бойынша «қақпақтармен және кекстермен» сату, бір долларды несиеге 4 теңгеден алу, ал бір жылдан кейін оны 70 теңгеге қайтару, артық пайда алу немесе мүлдем болмау , өнім шығарғаннан гөрі тиімді болды. (Сол кездегі несиелердің көп бөлігі ешқашан қайтарылмаған). Дәл осы кезеңде ұлттық олигархия деп аталатын алғашқы өркендер енді кеңейе бастаған экономиканың қаржы, несие және банк секторларында пайда болды.

Осы кезеңде әлсіреген кәсіпкерлік жұмыссыздықтың өсуін тежей алмады.

3

Үшінші кезең - шағын жекешелендірудің өрлеу кезеңі (1996-1997).

1996 жылдың аяғы мен 1997 жылдың басында елде макроэкономикалық тұрақтылық байқалды.Ішінара және кешіктіріліп, орталықтандырылған басқарудан айырылған, әлеуметтік бағыттағы кәсіпорындарды жекешелендіру бұрынғы республикалық министрліктердің таратылуына байланысты өтті. Мақсатты жекешелендіру әсіресе шағын өндіріс, тұрмыстық қызмет көрсету, қоғамдық тамақтану және сауда саласында өзекті болды. Мақсатты жекешелендіруді бастау қисынды болар еді, бұл жоғарыда аталған салалардағы объектілерді жұмысшы топтарына қалдық құны бойынша немесе конкурстық негізде сенімгерлік басқаруға беруді білдіреді. Бұл жағдайда техникалық және еңбек әлеуеті сақталып, кәсіпорындар жұмысын тоқтатпай, техникалық қайта жарақтандыруға және нарыққа кедергісіз шығуға мүмкіндік алар еді. Бұл салалардың кәсіпорындары тресттер, аудандық және қалалық деңгейдегі сауда және қоғамдық тамақтандыру бөлімдері түріндегі орталықтандырылған басқарудан айырылып, елде шағын кәсіпкерліктің қалыптасуына негіз болады. Өкінішке орай, мақсатты жекешелендіру кешеуілдеп жүзеге асырылды және жоғарыда аталған салалардың қолданыстағы инфрақұрылымы жойылды. Бұл инфрақұрылымды қалпына келтіру енді жаңа бағыттарды игеруді, жабдықтар мен негізгі құралдарды толық жаңартуды, жаңа кадрларды даярлауды талап етеді, өйткені ескі білікті кадрлар жоғалып, біліктілігінен айырылды. Осылайша, халыққа әлеуметтік қызмет көрсетуге бағытталған экономиканың маңызды саласы назардан тыс қалды. 1988-1990 жылдары көптеген салалық министрліктер қысқартылғаннан кейін, таңқаларлықтай, дәл осы салалар орталықтандырылған басқару мен мемлекеттен ұсақ бақылауды жоғалтып, ең қарқынды дами бастады және халықтың ең көп санын жұмысқа тартты. Бұл шағын кәсіпкерлік нарығының өзін-өзі реттейтіндігінің және сұраныс пен ұсыныстың негізінде нарық конъюнктурасына көп ұшырайтындығының тағы бір дәлелі болды. Кәсіпорындарды мақсатты сатудың мысалдары ретінде «Рахат» кондитер фабрикасы, «Бахус», «Алматы кремі» және т.б.

4

Төртінші кезең - республика экономикасының сапалы даму кезеңі (1998-2001)

Төртінші кезең өнеркәсіп өндірісінің, жалпы ішкі өнімнің ұлғаюымен және республиканың қаржы-несиелік сферасының тұрақты дамуымен қатар жүретін республика экономикасының сапалы даму кезеңі (1998-2001 жж.). Осы бағдарламаға сәйкес шағын кәсіпкерлік жобаларын қаржыландырудың негізгі көзі Мемлекеттік жұмыспен қамтуға жәрдемдесу қоры, екінші деңгейлі банктер, жергілікті бюджеттің қаражаты, сондай-ақ Азия даму банкі мен Еуропалық қайта құру және даму банкінің несиелік желілері болып табылады. . Кейбір аймақтарда коммерциялық банктер шағын кәсіпкерлікке қызығушылықпен несие беру үшін коммуналдық меншіктен өтімді кепіл қорларын құрды. Мұндай қорлар Алматы, Астана және Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстарында жұмыс істейді. Осы қаражат есебінен шағын кәсіпкерлік саласындағы ондаған жоба қаржыландырылды.