Иондық тепе-теңдiктiң ығысуы. Аттас ионның әсерi

3. Тақырыбы: Иондық тепе-теңдiктiң ығысуы. Аттас ионның әсерi

1-мысал. 0,2М 1л сiрке қышқылы ерiтiндiсiне 0,1моль натрий ацетатын құйсақ, сутек иондарының концентрациясы қанша есе кемидi? Бұндай сұйылтуда сiрке қышқылы тұзының диссоциациялану дәрежесi 80%.

Шешімі:

1) 0,1М сiрке қышқылы  ерiтiндiсiндегі  сутек иондары концентрациясын анықтаймыз. Сiрке қышқылы мына теңдеу бойынша  диссоциацияланады:

CH3COOH = CH3COO-+H+

Әрекеттесуші массалар  заңына сәйкес:

[CH3COO-]∙[H+]/[CH3COOH]=1,74·10-5[pic 1]

Сутек  иондарының концентрациясын формула көмегiмен есептейдi:

[H+]=;  [H+] =  = 1,87·10-3 моль/л[pic 2][pic 3]

2)Н+- иондары концентрациясының натрий ацетатын құйғаннан кейiнгi мәнiн табамыз. Ерiтiндiде келесi химиялық тепе-теңдiктер орын алады:  

CH3COOH = CH3COO-+H+  ( әлсiз электролит)

    CH3COONa = CH3COO-+Na+   (күштi электролит)

Тепе-теңдiк күйi әрекеттесуші массалар заңы бойынша өрнектеледi:

CH3COOH = CH3COO- + H+

Kсн3соон = [CH3COO-]∙ [H+] / [ CH3COOH]

Сутек иондары концентрациясын х деп белгiлесек, диссоциацияланбаған молекулалар концентрациясы 0,2-х. СН3СОО--иондары концентрациясы екi шамадан құралады: бiрi сiрке қышқылының   диссоциациялану нәтижесiнде түзiлген ацетат-иондары - х, екiншiсi қосылған тұздың диссоциациялануы әсерiнен пайда болған ацетат-иондар. Соңғысы 0,1М ерiтiндiдегi диссоциациялану дәрежесiн пайдалана отырып, есептеледі:

α = 0,1·0,80  = 0,08 моль/л

Сонымен, ацетат- иондарының тепе-теңдiк концентрациясы  0,08+х , ендеше

   = 1,74·10-5 ; 0,2-х≈0,2 және 0,08+х≈0,08[pic 4]

= 1,74·10-5;   х = =  4,35·10-5 моль/л[pic 5][pic 6]

Екi шаманы салыстыра отырып, тұзды қосқан кезде сутек иондары концентрациясы 43 есе азаятынын көремiз:   =  43[pic 7]

2-мысал. 1л ерiтiндiде 0,1моль құмырсқа қышқылы мен 0,01моль хлорсутек қышқылы бар. Соңғысының  диссоциациялануы  толық деп алып, формиат иондарының   концентрациясын есептеп табыңдар.