Технологиялық жабдықтың жай-күйін анықтау тәсілдері

Дәріс 2

Технологиялық жабдықтың жай-күйін анықтау тәсілдері. Техникалық жағдайдың түрлері, бақыланатын параметрлер. Диагностикалық қамтамасыз ету. Бұзбайтын бақылаудың түрлері мен әдістері.

Техникалық жай – күй (technical condition) - қаралып отырған жағдайларда талап етілетін функцияларды орындау қабілетін сипаттайтын құжаттамада белгіленген параметрлер жиынтығымен сипатталатын объектінің жай-күйі.

Tso анықтау процесі техникалық диагноз деп аталады. Техникалық диагностиканың нәтижесі-белгілі бір уақытта тиісті түрде ресімделген Tso бағалау. Объектінің белгілі бір уақыт аралығындағы осындай бағалаулардың жиынтығы оның техникалық жағдайын бақылау, яғни.осы аралықтағы Tso мониторингі.

Техникалық бақылау және диагностика құралдарының жұмыс істеуі жалпы жағдайда диагностикалық белгілердің жиынтығына сүйене отырып, олардың әрқайсысы бақыланатын немесе диагностикаланатын объектінің жағдайын белгілі бір ықтималдықпен сипаттайтын шешуші ережені қалыптастыру қажет, оның көмегімен ерекшеленген белгілер жиынтығы ықтимал жағдайлардың (диагноздардың) біріне жатқызылатын болады.

Белгілі бір уақытта параметрлердің мәндеріне байланысты Tso түрлері:

* ақаусыз / ақаулы;

* жұмысқа қабілетті / жұмысқа қабілетсіз;

* шекті.

Ақаусыз жай – күй (ақаусыз) (perfect (flawless) state) - ол оған арналған құжаттамада белгіленген барлық талаптарға сәйкес келетін объектінің жай-күйі.

Агрегат жүйелеріне қатысты жүйенің жарамды жай-күйі оның элементтері (гидроагрегаттар, құбырлар және т.б.) нормативтік-техникалық құжаттаманың немесе конструкторлық құжаттаманың (КҚ) барлық талаптарына, техникалық талаптарға немесе техникалық шарттарға (ТШ) толық сәйкес келген кезде қамтамасыз етіледі.

Егер объект осындай талаптардың кем дегенде біреуіне сәйкес келмесе, ол ақаулы болып саналады. Белгілі бір жұмыс жағдайларында өзіне жүктелген функцияларды қалыпты орындау мүмкіндігін сипаттайтын өнімнің қасиеттері негізгі деп аталады. Ақаулық (fault) - бұл оның элементтерінің бірі немесе элементтер тобы деградация немесе жұмыстың бұзылу белгілерін көрсететін, машинаның істен шығуына әкелуі мүмкін объектінің жағдайы.

Жұмыс күйі (up state) - бұл қажетті функцияларды орындай алатын объектінің күйі. Кейде, әсіресе шетелдік әдебиеттерде, жұмыс істейтін мемлекет дегеніміз-қажетті сыртқы ресурстар қамтамасыз етілген жағдайда қажетті функцияны орындай алатын өнімнің күйі. Бұл жағдайда өнім бір уақытта кейбір функциялар үшін жұмыс күйінде және басқа функциялар үшін жұмыс істемейтін күйде болуы мүмкін.

Қажетті сыртқы ресурстардың болмауы объектінің жұмысына кедергі келтіруі мүмкін, бірақ бұл оның жұмыс күйінде болуына әсер етпейді.

Жұмыс істемейтін күй (down state) – бұл оған байланысты немесе профилактикалық техникалық қызмет көрсетуге байланысты кем дегенде бір қажетті функцияны орындай алмайтын объектінің жағдайы.

Жоғарыда келтірілген анықтамалардан объектінің жұмыс істейтін күйіне оның осы жағдайдағы қалыпты жұмысын сипаттайтын негізгі талаптар ғана, ал жұмыс жағдайына – негізгі де, негізгі де емес талаптар қойылатындығын көруге болады. Егер нысан жұмыс істесе, онда ол жұмыс істейді. Мысалы, егер автомобильде лак-бояу жабыны зақымдалған болса немесе қаптама мыжылған болса, онда ол осындай қолдануға арналған техникалық шарттардың талаптарына сәйкес мақсатына сәйкес қолданылады (басқаруды, өткізгіштікті, отынның қалыпты шығыны кезінде тарту күшін қамтамасыз ету және т. б.), яғни. машина жұмыс істейді деп саналады. Сонымен қатар, автомобиль ақаулы деп саналады, өйткені ол нормативтік-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес келмейді, бірақ негізгі емес, тек сыртқы түрі бойынша. Мұндай ақаулықтың бұзылуы зақым деп аталады.

Шекті жай – күй (limiting state) - объектінің одан әрі пайдалануға жол берілмейтін немесе орынсыз не оның жұмысқа жарамды жай-күйін қалпына келтіру мүмкін емес немесе орынсыз жай-күйі.

Техникалық диагностика.

"Диагноз" термині грекше "диагноз" сөзінен шыққан, тану, анықтау дегенді білдіреді. Диагноз қою процесінде диагноз қойылады, яғни жағдай анықталады, мысалы, науқастың жағдайы – медициналық диагностика немесе техникалық жүйенің жағдайы – техникалық диагностика.

Техникалық диагностика (TD) - бұл техникалық жүйенің күйін тану туралы ғылым. ТД – ның негізгі мәні-техникалық объектілердің (бөлшектердің, элементтердің, тораптардың, блоктардың, дайындамалардың, құрылғылардың, бұйымдардың, агрегаттардың, жүйелердің, сондай-ақ материяны, энергия мен ақпаратты беру, өңдеу және сақтау процестерінің) ақаусыздығын, жұмысқа қабілеттілігін, дұрыс жұмыс істеуін тиімді тексеруді ұйымдастыру, яғни. объектілерді дайындау және пайдалану кезінде, оның ішінде мақсаты бойынша қолданғанға дейін және кейін, алдын алу, жөндеу және сақтау кезінде олардың техникалық жай-күйін диагностикалау процестерін ұйымдастыру.