Көркем аударма ерекшеліктері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ ҚЕАҚ “ШОҚАН УӘЛИХАНОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ”

                                       ЖОБА

      Пәні: Аудармашылардың кәсіби мамандығының негізі

      Тақырыбы: Көркем аударма ерекшеліктері

                                                 Орындаған: Усербай Аида

                                                 Тобы: АПКК-225

                                                 Қабылдаған: Рыспаева Динара Сарсембаевна

Мазмұны:

Кіріспе.

Көркем әдебиет аудармасының ерекшелігі, жазбаша аударма түрлері және олардың ерекшеліктері.

Көркем аударма ұғымы.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Тіл-адамдардың өзара қарым-қатынасының маңызды құралдарының бірі, соның арқасында олар ой алмасады және байланысады. Адамдардың қарым-қатынасы екі жолмен жүзеге асырылады: ауызша және жазбаша. Егер екі немесе бірнеше адам бірдей тілде болса, онда қарым-қатынас қиын емес, бірақ адамдар әртүрлі тілдерді меңгерген кезде ой алмасу оңай болмайды. Бұл жағдайда адамдар аудармаға жүгінеді, яғни "басқа тілдегі баламалы (барабар) мәтін арқылы бір тілде жазбаша немесе ауызша мәтінде көрсетілген ақпаратты (мазмұнды) беру процесі мен нәтижесі".  Әдетте "бір тілден екінші тілге" аудару туралы айтылғанымен, шын мәнінде, аударма процесінде бір тілді екінші тілге ауыстыру ғана емес. Аудармада әртүрлі мәдениеттер, тұлғалар, әртүрлі ойлау қоймалары, әртүрлі әдебиеттер, әртүрлі дәуірлер, даму деңгейлері мен дәстүрлер кездеседі.

Адамдар ежелден бері аударып келеді. Екі халық көрші жерде тұрғанда, олар бір-бірімен соғысады немесе сауда жасайды. Қалай болғанда да, аудармашыға деген қажеттілік туындайды, яғни екі халықтың да тілдерін білетін және олардың тілдеріндегі мәлімдемелердің жалпы мағынасын аударатын адам. Аударма, демек, адамдар өз ойларын әртүрлі тілдерде білдіретін жағдайларда тілдің коммуникативті функциясын орындауын қамтамасыз ететін маңызды құрал болып табылады.

Көркем әдебиет аудармасының ерекшелігі, жазбаша аударма түрлері және олардың ерекшеліктері

Мәтінді бір тілден екінші тілге аудару процесі оған кіретін көптеген компоненттермен байланысты әр түрлі және екіұшты сипатқа ие және аударма мен оның ерекшеліктері тұрғысынан сәйкессіздіктер осы процестің көп өлшемділігіне байланысты. Ғылымда жазбаша аударманың 3 түрі бар:

1.Сөзбе-сөз аударма (сөзбе-сөз немесе ішкі). Бұл түпнұсқа мәтінді аударма тілінің бірліктерінде сөзбе-сөз көбейту, мүмкін болса, элементтердің ретін сақтай отырып аудару. Мұндай аударма негізінен одан әрі аударма жұмысының негізі ретінде қолданылады, сонымен қатар сөздердің аударылмайтын ойынына немесе фразеологиялық бірліктерге түсініктемелерде қолданылады. Мысалы: he is not a weak person to begin with.

Ол бастау үшін әлсіз адам емес, дұрыс емес, ол мүлдем әлсіз адам емес.

2.Сөзбе-сөз аударма аударма тілінің бірліктеріндегі бастапқы мәтін элементтерінің контекстік мағынасын мүмкіндігінше толық жеткізуден тұрады. Егер аударылатын сөйлемнің синтаксистік құрылымын аудармада ұқсас тәсілдермен көрсетуге болатын болса, сөзбе-сөз аударма одан әрі әдеби өңдеусіз аударманың соңғы нұсқасы ретінде қарастырылады, мысалы: Kate came home rather late. Катя үйге кеш келді.

Алайда, екі тілдің синтаксистік құралдарының ұқсас сәйкестігі өте сирек кездеседі; көбінесе сөзбе-сөз аударғанда орыс тілінің синтаксистік нормалары бұзылады. Мұндай жағдайларда мазмұн мен форма арасында алшақтық бар: автордың ойы айқын, бірақ оны білдіру формасы орыс тіліне ұқсамайды. Мысалы, сөйлем: Professor Lentz was born in Tartu, formerly yuriev, in the year of 1804 сөзбе-сөз аудармада келесідей: Профессор Ленц 1804 жылы Юрьевтен бұрын Тарту қаласында дүниеге келген. Дұрыс нұсқа болғанымен: Профессор Ленц 1804 жылы бұрын Юрьев деп аталатын Тарту қаласында дүниеге келген.