Заманауи жағдайларда тұлғаны идентификациялаудың шынайылық мәселесі

      Абай Құнанбаев атындағы Саран Жоғарғы Гуманитарлы Техникалық колледжі

Ғ

                                                         2021-2022ж

Аннотация: Корпоративтік желілер мен жалпы пайдаланыстағы ақпараттық жүйелерге қол жеткізу кезінде жеке тұлғаны идентификациялаудың шынайылығы қарастырылады. Әр түрлі технологияларды пайдалана отырып, оның ішінде биометрияны қолдана отырып орындалған идентификацияның дұрыстығы талданады. Биометриялық идентификациялаудың ең танымал тәсілдері мен техникалық шешімдеріне шолу келтіріледі. Ең көп қолданылатын технологияларды пайдалана отырып тұлғаны биометриялық идентификациялаудың шынайылығы дәстүрлі идентификаторларды қолданудың шынайылығымен салыстырмалы екендігі көрсетілген. Шағын жүйелер үшін биометриялық идентификацияның белгілі бір технологияларын қолдану бойынша ұсыныстар әзірленді. Тіркелген қолданушылар саны көп жүйелер үшін биометрияны пайдалану идентификацияның жоғары емес дәлдігі және үлкен құны күмән келтіреді. Жүйелердің кең түрлері үшін биометриялық идентификация қорғауды күшейту ретінде немесе бақыланатын периметр аумағында жұмыс істейтін арнайы құрылғылар ретінде (қол жеткізуді басқару және бақылау жүйесінің бір бөлігі ретінде) пайдалануға жарамды. Кілттік сөздер: биометрия, идентификация,аутентификация, тұлғаны идентификациялау, талдау, әдіс.

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі: Соңғы уақытта тұлғаны идентификациялау үшін биометриялық параметрлерді пайдалануға деген қызығушылық үнемі өсуде. Биометрия саласындағы теориялық әзірлемелер заманауи қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйелеріне – дербес компьютердегі ақпаратты қорғаудан биометриялық паспорт және күштің мекемелердің ақпараттықаналитикалық кешендері сияқты мемлекеттік қосымшаларға дейін енгізіледі. Биометриялық қосымшалар мен жүйелердің саны ұлғаюда. Бұл биометриялық идентификацияға қолданбалы қызығушылықпен де, биометриялық технологиялар саласындағы аппараттық құралдардың және стандарттаудың дамуымен де байланысты.

Қоғамды ақпараттандырудың қарқындауына, бұлтты есептеулерге көшуге және осы процестерге федералдық және муниципалдық мемлекеттік органдардың, кәсіпорындардың, ұйымдар мен азаматтардың тартылуына байланысты электрондық өзара іс-қимылға қатысушыларды дұрыс идентификациялау және аутентификациялау мәселелері өзекті болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты: идентификациялау, аутентификациялау және сәйкестендіру әдістерін меңгеру;
Идентификациялауды сәйкестендіру әдістерінің үйрену.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Идентификациялауды түсіндіру,  олардың түрлеріне тоқталу;
Идентификация нәтижесін шығару;
Идентификатор түрлерімен танысу.
Зерттеу жұмысының құрылымы:Зерттеу жұмысы кіріспеден, негізгі мазмұнын ашатын бірнеше мәселеден, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Зерттеудің негізі:Идентификациялауды үйренеді,  оның түрлерімен танысады.
Зерттеудің болжамы:Идентификациялау арқылы жеке тұлғаның ақпараттық қауіпсіздігін сақтау.
Зерттеу пәні:информатика 
Зерттеу әдіс-тәсілдері:Зерттеудің барысында жинактау, талдау, зерттеу әдістері пайдалану.  
Зерттеу объектісі:Жеке тұлға туралы ақпараттарды сақтау
Жобаның ұсыну форматы:зерттеушілік

Заманауи жағдайларда тұлғаны идентификациялаудың шынайылық мәселесі

Идентификацияның шынайылығы бойынша пайдаланушы туралы идентификациялау ақпаратының толықтығы мен дәлдігін түсінеміз. Идентификацияның шынайылығы ақпараттық жүйелерде идентификациялық және аутентификациялық ақпарат туындаған кезде, сондай-ақ оларды сақтау, беру және өңдеу кезінде қателердің туындау ықтималдығына кері пропорционалды. Басқаша айтқанда, идентификацияның шынайылығы тұлғаны идентификациялау процесінің сенімділігімен [3-5] және қатесіздігімен анықталады.Өзара іс-қимыл тараптарын идентификацияның шынайылық мәселелеріне әлі де тиісті көңіл бөлінбеген, тек қазір көптеген жабық корпоративтік жүйелерге Web-қол жеткізу және басқа ақпараттық жүйелермен алмасу талаптарын қоя бастағандығынан болуы мүмкін. Бұл ретте негізгі мәселе шағын ақпараттық жүйелер үшін де, сондай-ақ ортақ пайдаланылатын ақпараттық жүйелер үшін де идентификация нәтижелеріне белгілі бір сенімділік дәрежесімен сенуге мүмкіндік беретін технологияларды, тетіктерді және идентификация құралдарын айқындау болып табылады. Міндет отандық нормативтік базаның идентификация және аутентификация процестерін орындау қауіпсіздігіне, сенімділігіне және сапасына қойылатын талаптарды қамтымауымен күрделене түседі . Қандай да бір технологияларды, тетіктерді және идентификация құралдарын таңдау мәселелері ақпараттық жүйелердің иелеріне кері қайтаруға берілген. Қауіпсіздік, сенімділік және сапа талаптарына жауап беретін және нарықтағы барлық қолданыстағы және болашағы бар шешімдерді қамтитын таңдау өлшемдерін табу талап етіледі.Мәселені шешудің ықтимал тәсілдерінің бірі ретінде қашықтан электрондық өзара іс-қимыл қатысушыларын идентификациялау үшін электрондық қолтаңбаны тексеру сертификаттардың кілтін пайдалану қарастырылады, оның тікелей мақсаты басқаларды және иеленушіні идентификациялау функциясы болып табылады. Алайда жұмыста келтірілген электрондық қолтаңбаны тексеру кілтінің сертификаттар иесінің D тұлғасын идентификациялаудың шынайлығын зерттеу мынадай формула бойынша есептелетін шынайылықтың тым төмен мәнін көрсетті: 𝑫 = 𝟏 − ∏ 𝒑𝒊 *𝒌, 𝒊=𝟏