Саяси ғылымның пайда болуы және қалыптасуы. Саясаттанудың негізгі парадигмалары

Муратбекова Айдана

234 «Жалпы  медицина»

1.Саяси ғылымның пайда болуы және қалыптасуы.

2.Саясаттану пәні, ұғымдары, әдіс-тәсілдері мен қызметтері.

3.Саясаттанудың негізгі парадигмалары.

1) Саясаттану -саясат және саяси билік, саяси қатынастардың, процестердің, құбылыстардың, институттардың пайда болу, жұмыс істеу және даму заңдылықтары, қоғамның саяси өмірінің нормалары мен принциптері туралы ғылым.

Саясаттану-Саясат, Саяси қызмет, билік туралы ғылым.

Саясаттану объектісі-саяси қызмет, қоғамның саяси саласы.

Politike – (полис-грек қала-мемлекетінен) мемлекеттік, қоғамдық істерді білдіреді. Логос-сөз, ғылым, білім.

Платон (б.з. д. 427-347 ж. ж.) саясат "адамдарды басқару өнері"деп санайды.

Аристотель (б.з. д. 384-322 Ж. Ж.) бұл терминді "әркімнің игілігі үшін, мемлекеттегі адамдардың бақытты өміріне қол жеткізуге бағытталған іс-әрекет"деп түсіндірді. Саясат, Аристотельдің пікірінше, қарым-қатынас формасы, адамның түр ретінде ұжымдық өмір сүру тәсілі. Ол адамды Homo politicus (жануар саяси, қоғамдық) деп анықтады. Адам тек ұйымдасқан қоғамда (отбасы, қауымдастық, мемлекет) өмір сүре алады. Мемлекет - әлеуметтік құрылымның ең жоғары формасы.

Ортағасырлық саясаттану классигі Н.Макиавелли (1469-1527) саясатты "билікті жаулап алу және сақтау процесі"деп түсінді.

Саясат-бұл:

Адамның, әлеуметтік топтардың, мемлекеттің мүдделерін білдіру, қорғау, сондай-ақ қоғамда шешімдер қабылдау және қоғамдық істерді басқару нысанындағы қызмет;

Билік үшін күрес (немесе билікке қарсы), оны пайдалану және сақтау;

Мемлекет тарапынан адамдар өмір сүретін қағидаттарды, ережелерді, заңдар мен нормаларды белгілеу;

Мемлекеттердің, партиялардың, қоғамдық қозғалыстардың, ұлттар мен таптардың өзара іс-қимыл саласы.

2) Саясаттану тұжырымдамасы --- Саясаттану - бұл саяси құбылыстардың (институттардың, қатынастардың, процестердің) пайда болу заңдылықтары туралы, олардың қызмет етуі мен дамуының әдістері мен формалары туралы, саяси процестерді басқару әдістері туралы, саяси сана, мәдениет, т.б.

Саясаттағы заңдылықтардың болуына қатысты екі қарама-қарсы көзқарас бар. Сонымен, А.И.Соловьев саяси процестердегі салыстырмалы тұрақты тәуелділіктер мүмкіндігін жоққа шығармаса да, оларды саясаттағы жалпы заңдылықтардың бар екендігін мойындау үшін жеткілікті деп санамайды. Басқа көзқарасты қолдаушылар (В.А.Ачкасов, В.А. Гуторов, В.А. Мальцев, Н.М. Марченко, В.В. Желтов және т.б.) саяси процесте жалпы заңдылықтар бар деп санайды, мысалы, «таптық күрес заңы. К.Маркс »,« өндірістік қатынастардың өндіріс деңгейінің дамуына сәйкестік заңы »,« Р.Мишельстің олигархиясының темір заңы », С.Паркинсонның бюрократизация« заңдары »және т.б.

«Саясаттану» ұғымына көптеген анықтамалар берілген. Мысалы, кейбір зерттеушілер саясаттануды кең мағынада, саясат және оның барлық көріністеріндегі саясат туралы гетерогенді, көп масштабты және көп деңгейлі білімдердің жиынтығын зерттейтін ғылым ретінде қарастырады. Бұл саяси ғылымдардың барлық жиынтығына қатысты: саяси философия, саяси экономика, саяси құқық және т. Б. «Саясаттану» ұғымы саясаттанудың осындай кең көрінісіне өте сәйкес келеді. Басқа мағынада саясаттану қоғамның саяси саласын: саяси билікті, саяси институттарды, қатынастарды, олардың жұмыс істеу процестері мен заңдылықтарын тікелей зерттеуге арналған ғылым деп түсініледі. Саяси ғылымдардың арасындағы саяси айырмашылықты атап өту керек, оның міндеті саяси шындықты зерттеу, ал саясаттану академиялық пән ретінде, оның мақсаты - саясат туралы білімді мүмкіндігінше көп адамдарға жинау және беру.

Саясаттанудың объектісі мен пәні

Зерттеу нысаны мен пәні сияқты ұғымдарды ажырата білу қажет. Зерттеу объектісі - таным субъектісіне тәуелсіз объективті шындықтың бір түрі. Зерттеу пәні - бұл зерттеудің тікелей бағытталғандығы, ол объектінің белгілі бір қасиеті, сапасы, қыры. Егер объект, бұрын айтылғандай, таным субъектісіне тәуелді болмаса, онда субъект нақты ғылымды зерттеудің мақсаттары мен міндеттеріне (нақты зерттеу) байланысты таңдалады. Бір объектіні әртүрлі ғылымдар зерттей алады. Мысалы, әлеуметтік класс психология, әлеуметтік психология, әлеуметтану, саясаттану, этнология және т.б ғылымдардың зерттеу объектісіне айналуы мүмкін, бірақ бұл ғылымдардың әрқайсысы жеке бір объектіде өз тақырыбы, өзіндік зерттеу әдістері бар. Сонымен, философия алыпсатарлық, ой жүгіртетін ғылым ретінде адам болмысының «мәңгілік» мәселелерін зерттейді; тарих - белгілі бір тарихи оқиғалар призмасы арқылы қоғам дамуының хронологиясы; экономика - қоғамның экономикалық сферасының әр түрлі аспектілері. Саясаттану ең алдымен адамдар өмірінің саяси саласын: саяси құрылымды, саяси институттар мен қатынастарды, жеке тұлғаның саяси қасиеттерін, саяси қолбасшылықты, саяси мәдениетті және т.б. зерттейді. Сондықтан саясаттанудың зерттеу объектісі қоғамның саяси саласы болып табылады зерттеушіге тәуелсіз объективті шындық. Нақты саяси зерттеудің пәні ретінде біз қоғамның саяси саласының кез-келген аспектісін таңдай аламыз, мысалы, азаматтардың немесе саяси институттардың саяси мәдениеті. Сонымен, саясаттанудың пәні - бұл саяси институттар мен қатынастар, саяси жүйенің жұмыс істеу заңдылықтары, саяси процестер, саяси қақтығыстар, саяси мәдениет, саяси сыныптар және т.б.