Философияның пайда болуы және дамуы

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫҢДАҒЫ  ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ КАФЕДРАСЫ

ФИЛОСОФИЯ ПӘНІНІҢ

ЛЕКЦИЯ САБАҚТАРДЫҢ НҰСҚАУЛАРЫ

Мамандық

3 кредит

Құрастырушы:

философия ғылымдарының кандидаты, Нығметова Ә.Т.

Дәріс  тақырыптарының мазмұны

1-2 Дәріс

Философияның пайда болуы және дамуы

Ойлау мәдениетінің пайда болуы. Философияның пәні мен әдісі.

Философия – даналыққа құштарлық.

Философия және дүниетаным. Дүниенің ғылыми, философиялық, діни бейнелері. Мифология, дін және философия. Философия – білім мен рухани қызметтің ерекше түрі.

Философияның негізгі бөлімдері – онтология, гносеология, философиялық антропология, логика, этика, эстетика, әлеуметтік және саяси  философияның қысқаша сипаттамалары.

 Философияның тарихи түрлері және анықтамалары, түрлері мен бағыттарының санқырлылығы  және философиялық пайымдау тәсілдерінің әртүрлілігі. Философия мен философтың адам және қоғам өміріндегі рөлі. Қазіргі Қазақстанның  үшінші модернизациясындағы философияның орны.

Философия сөзі  филео - жақсы қөремің және софия - даналық дегең сөздерінең тұрады.

Сондықтан да Философия, әрине, ең алдымен ол даналық. Туралы ілім. Біз білетіңдей  тұжырымдамалар бар,  теория мен білім бар, ал сонымен катар Даналық бар. Сонда, осы пәнің аталыумең байлаеысты осындай сүрақ туыдауы мүмкүң сонда даналық деген не?. Және даналықтың тұжырымдамалар; теориялар мен білімнең  айрмашылығы неде?. Осыны алдымең  түсінуіміз керек.  Даналық басқа білім түрлерінен немең ерекшеленеді. Айтырлықтай сіз  білімді бола аласыз, бірақ ақылды дана емессіз.

Сондықтан антика Грециядағы философтар деп әлемді ерекше көрудің және іс іреккеттері осығаң сәйкес дарынды адамдарды атағаң.

Гераклиттің Дана азамат туралы айтқан сөзі осындай «Дана  адам табиғат пен болмыс заңдарына терең енген адам.

Және Дана адам өз өміріндеғі  іс әрекеттеріңде тіршіліктің осы болмыстын  тұп негіз заңдылықтарын басшылыққа алып тіршілік етеді» дейді. Сондықтан біз еш кұмәндән бай философияны  - Болмыс туралы ілім деп дәлелдейміз. Себебі біз болмыспен табиғаттың терең және жан жақты демек универсалды түрде біле алмасақ дана болұумыз мұмкің емес.Философия бұл не туралы ілім деген сұракка сіз бірдең Ол болмыс туралы ілім десеніз еш қашаң қателеспейсіз. Болмыс ілімі философиядағы ең маңызды. Бастапқыда философия табиғи философия ретінде дүниеге келді - натурфилософия.  Оның себебі алғашқы философтардың байқасақ осы Болмыс туралы ілімінің  жоқтығы. Алғашқы натурфилософтар немесе оларды физиктер деп аталатын математика, физика, астрономия сияқты  ілімдерді дамытқан. Фалес, Анаксимен, Анаксимандр, Олар байкасақ әлі философтар емес олар натурфилософтар. Неден десеніз олардың ілімдерінде болсыс жүйесі қалыптаспаған.  

Ал  Парменид пен Гераклиттен бастап философия даналық мәртебесін алды.  Оның манызды себебі ол осылардың терең  Болмыс  туралы ілімінде. Платон, Аристотель, әл-Кинди мен Ибн Синаның араб тілді философиясының барлық өкілдері Болмыс ілімің жасаған. Сондықтан да міне Болмыс философия ұшін  өте манызды.

Ал енді философияның қай жерде және қай мәзгілде пайда болды десек

  Философия бір мезгілде біздің заманымызға дейінгі 6 ғасырда пайда болды дейміз. Үндістанда, Қытайда және Ежелгі Грецияда. Грецияда философия керемет түрде Грекияның «қараңғы кезеңдер» дегең деп аталатын тарих аясында пайда болды. Дәл осы кезеңде Азиямен шекаралас территорияларда, қазіргі  Түркия жерлеріңде,  Осы жерде Эфес, Милет қалалары содан кейін Афина таңғажайып грек полистері тұындайды.