Саяси көшбасшылықтың жіктелуі. Саяси көшбасшылықтың типін айқындау және өз таңдауын дәлелдеу

БӨЖ №5

Саяси көшбасшылықтың жіктелуі. Саяси көшбасшылықтың типін айқындау және өз таңдауын дәлелдеу

Саяси көшбасшылық - саяси іс-әрекетті жүзеге асыруда халықтың немесе белгілі бір әлеуметтік топтың мүддесін толық сезініп, қорғай білетін, бойына саяси қайраткерге лайықты қасиеттерді жия білген адам жатады. Ол алға қойған мақсатқа жету үшінқаланың, аймақтың, мемлекеттің көлемінде адамдардың күш-жігерін біріктіріп, белсенді ықпал ете алады. Соңғы кезде бұл ұғым мағынасы кеңейе түсті. Өйткені саяси көшбасшыға басқарушы қызметті ресми түрде атқармайтын, бірақ саяси өмірде беделді, аты шыққан адамдарды жатқызып жүр. Қазір саяси көшбастаушылар деп қоғамдық-саяси ұйымға, қозғалысқа, мемлекетке әрдайым және шешуші ықпал ететін тұлғаны айтады.

Саяси көшбастаушы болудың 2 жолы бар:

1) көпшілік халықтың мақсат-мүддесін кездейсоқ дөп басып, ойынан шығу;

2) ол мүдделерді мақсатты түрде тал май зерттеу нәтижесінде.

Саяси көшбасшының атқаратын қызметтері:

 [pic 1]

Саяси көшбасшылықтың жіктелуі

Неміс ойшылы М.Вебер саяси көш бастаушыларды топтастыруға алғаш қадам жасады. Ол саяси серкелерді "бедел" ұғымына негіздеп былай жіктеуді ұсынды:

[pic 2][pic 3][pic 4][pic 5]

Саяси көшбасшылықтың типтері (Макс Вебер)

[pic 6][pic 7][pic 8][pic 9][pic 10][pic 11][pic 12][pic 13][pic 14][pic 15]

[pic 16][pic 17]

Көшбасшылар ресми және бейресми болуы мүмкін. Ресми көшбасшылар ресми түрде танылады, заңды түрде рәсімделеді, мысалы, сайлау нәтижесінде сайланған президент. Бейресми тану дегеніміз, адам іс жүзінде топты немесе ұйымды басқарады, қоғамдық қозғалысты басқарады, халықтың сеніміне ие, бірақ ешқандай көшбасшылық позицияны, ресми мәртебені алмайды.

Авторитарлық белгілі бір көшбасшының немесе көшбасшылар тобының қолында шоғырланған күшті орталықтандырылған биліктің болуын болжайды. Мұндай биліктің мысалы-Кеңес Одағы, оның мысалында дәл осындай модель ұзақ уақыт жұмыс істеді.

Демократиялық режим сөзбе-сөз "халықтың күші"деп аударылады. Тиісінше, осы модельді жүзеге асыратын көшбасшы халықтың билігін білдіреді.

Либералды көшбасшы дегеніміз-халықтың мүдделерін білдіру, Бостандық, басқа позицияларға төзімділік және т.б.

Маргарет  Дж.Херман

[pic 18]

[pic 19][pic 20][pic 21][pic 22]

М.К. Ганди, В.И.Ленин         Л.И.Брежнев                 Г.Трумэн                       Р. Рейган

• «Ту ұстаушы» – белгілі бір жағдай бойынша өз ұстанымы бар, «өз арманы» бар, сол жолда артынан жақтастарын ерте алатын тұлға;
• «Қызметкер» – өз жақтастарының мүддесін жүзеге асырушы;
• «Саудагер» – сайлаушыларды өз идеяларын «сатып алуға» көндіретін, оған адамдарды  сендіре алатын саясаткер;
• «Өрт сөндіруші» – белгілі бір қиын жағдайда келіп соны шешумен айналысатын көшбасшы.

Роберт Чарльз Такер саяси көшбасшылардың үш түрін оның қоғамға әсер ету сипаты мен мақсатына қарай анықтайды: