Адвокатура және оның міндеттері

Биманов Ақжол Ю-42

БАЯНДАМА

Адвокатура

Адвокатура және оның міндеттері
    Кеңестік саяси жүйе орныққанан кейін адвокатура айтарлықтай өзгеріске үшырады. 1864-жылға реформа бойынша құрылған присяжнойлық және жеке адвокатураның қызметі олар жаңа социалистік мемлекетті құру принципіне қайшы болғандықтан, Кеңес үкіметінің алғашқы декреттерімен жойылды. Адвокатура біртіндеп кеңестік сот төрелігіндеі қосымша қызмет атқара бастады. Қорғау институтын үйымдастыру мен сотка қатысушылардың қатысуына көзқарас талай рет өзгерді. Бір нысанды жоққа шығара, ал екіншісін еңгізе отыра, кеңестік заңнама тоталитарлық режим талаптары мен нығайту мақсаттарына жауап беретін қорғаушылар қызметінің үжымдық нысанын орнықтыра бастады.
    Солай болса да, азаматтык істер, қылмыстық істер мен өкілдік бойынша қорғаудың жаңа үйымының көп жыл бойы ізденуі нәтижесінде адвокатура дамуын жалғастырды. Белгілі практикалық және теориялық тәжірибе жинақталды. Адвокаттық қызметтің жаңа нысандары пайда болды, оның күқықтық нормативтық базасы және т.б. нығайды. КСРО ыдырап, жаңа тәуілсіз мемлекеттер күрылғаннан кеңестік кезенде жинақталған жақсы тәжірибе үлттық адвокатуралар қызметіне негіз болып қаланды.
    Кеңестік дәуірдегі адвокатураның үйымдық нысаны сондай-ақ мемлекет тарапынан оған деген көзқарас бойынша революцияға дейінгі адвокатурамен көптеген ортақ түстарының болғаңдығын атап өткен жөн. "Екі адвокатура да жергілікті деңгейде үйымдастырылды, оларда орталық аппарат пен идеялық түғырнама болған жоқ, соның салдарынан олар патшалықтың немесе Кеңес өкіметі саясатының жетегінде кете беретін. Екі адвокатура да өз әрекеттері үшін Әділет министрлігінің кырағы қадағалауына, судьялардың немкүрайлы қарауына, өздерінің сотқа дейінгі сатыдағы ролінің төмендеуіне мойынсынуға тиіс болды. Қос адвокатура да өз күқықтары мен міндеттерін анықтауда бәрібір мемлекетке тәуелді болды".
    РСФСР Халық Комиссарлары Кеңесінің (СНК) 1917 жылғы 24-қарашадағы N1 сот туралы декретімен присяжной және жеке адвокатура институты таратылды. "Алдын ала тергеу сатысында жіберілетін айытаушылар мен қорғаушылар ролін азаматтық қүқықтарды пайдаланатын, кінәраттары жоқ барлық азаматтар мен азаматшалар аткара алады. Алайда, азаматтардың қүқығын қорғауға тиіс арнайы орган Декретпен қүрылған жоқ".
1918-жылғы 7-науырыздағы N2 сот туралы Бүкілодақтык Орталық Аткару Комитетінің (ВЦИК) декретімен жүмысшы, солдат, шаруа және казак депутаттары Кеңестері жанынан қоғамдық айыптаушы, қоғамқық қорғаушы ретінде қүкықтық делдал болғысы келген түлғалар алқасының қүрылуы қарастырылды. Бүл алкаға жоғарыда аталған Кеңесдар сайлайтын және кері шақыратын түлғалар керді. Тек осы түлғалардың ғана сотта еңбегін төлету арқылы сөз сөйлеу қүкығы болды. Қүқыктық арашашылар алқасынан сот әрбір іе үшін қоғамдық айыптаушыны шақыра алатан.