Хламидиоз ауруын диагностикалау жэне хламидозfа резистентт1 полиморфизмдер ассоциациясын талдау

[pic 1][pic 2]

МАЛ ШАРУАШЫЛ Ы Ы ЖЭНЕ ВЕТЕРИНАРИЯ
ЖИВОТНОВОДСТВО И ВЕТЕРИНАРИЯ

STOCK-RAISING AND VETERINARY

FTAMP 68.41.01        DOI https://doi.org/10.37884/4-2022/01

Б.Е. Нургалиев, И.С. Бейшова, А.Ж. ЖолДасбекова*

«ЖзцИр хан атындаFы Батыс Казахстан аграрлъщ-техникалъщуниверситет» КеАК,
Орал у., Казахстан Республикасы, nurgaliev.79@mail.ru, indira_bei@mail.ru,
аizhan.urazova@mail.ru *

ХЛАМИДИОЗ АУРУЫН ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖЭНЕ ХЛAMИДИОЗFA
РЕЗИСТЕНТТ1 ПОЛИМОРФИЗМДЕР АССОЦИАЦИЯСЫН ТАЛДАУ

АцДатпа

Ауыл шаруашылыжы жануарлары ешмдшпнщ генетикалык элеуетш арттыру барысында маркер-ассоциацияла^ан селекциялык ic-шаралармен катар бактериялык инфекцияларFа тезiмдiлiктiц генетикалык маркерлерш колдану ветеринария саласы Yшiн елеулi демеу бола алады. Осы ретте, инфекциялык ауруларды, оныц шнде хламидиозды заманауи эдicтердi колдана отырып диагностикалау,емдеуге жумсалатын шытындарды жэне хламидиозFа резистентп полиморфизмдер ассоциациясын талдау, ауру жануарларды елiм- жтмнен, im тастаудан жэне iрiктеуден болатын шытындарды темендету есебшен шаруашылыктыц рентабельдшпн арттырады. Аталмыш жумыста зерттелетш жануарлардаFы хламидиоз инфекциясы диагностикаланып, жануарлардыц генотиnтерi аныкталды, сонымен катар аталмыш жануарларда мутациялардыц кедесу жшлш жэне эрбiр жеке полиморфизмнщ бактериялык инфекцияларFа тезiмдiлiгi бар ассоциациялары талданды. Зерттеу жумыстарыныц нэтижесшде зерттеу топтарындаFы жануарлардыц генотит^ аныкталды. Аталмыш жануарлардыц биологиялык Yлгiлерi bTLR4-BstU1 жэне bTLR6-Tag1 полиморфизмi бойынша мономорфты. Сол себептц зерттеу жумыстарына баска авторлардыц зерттеулершщ негiзiндежаcалFан корытындыларFа сэйкес, iрi кара малдыц бактериялык инфекцияларыменбайланысты косымша MBL1-HaeIII жэне LTF-EcoRIекi полиморфты ген косылды; хламидиозбенауыратын жануарлар тобында байкалFан генотиптердщ жиiлiктерi Харди-Вайнберг зацы бойынша теориялык кутшгеннен статистикалык мацызды ауыткуы бар екендш аныкталды. TLR9-BfaI полиморфизмi бойыншаTLR9-BfaIAG гетерозиготаларыныц жэне LTF-EcoRI полиморфизмi бойынша LTF-EcoRIAB гетерозиготалар саныныц жоFары болуы байкалады. Бул TLR9-BfaIAG жэне LTF-EcoRIAB генотиптер ассоциациясыныц хламидиозFа тезiмдiлiгiнiц темендеуш сипаттайды; TLR9-BfaIAA жэне MBL1-HaeIIICC генотит^ хламидиозFа жоFары тезiмдiлiктiц генетикалык маркерi ретшде аныкталды; TLR9- BfaIAG жэне MBL1-HaeIIITT генотиптерi хламидиозбен сыркаттанушылыктыц жоFары каутнщ генетикалык маркерi ретшде аныкталды.

Юлт свзДер: голштин тууымы, хламиДиоз, TLR4, TLR6, TLR9 генДершщ полиморфизму генотип, ИФТ adid, аллельДер, гетерозигота.

Kipicne

Хламидиоз - адамдарда, жануарларда жэне кустарда эртYрлi ауруларды тудыратын грам- терш жасушашшк бактерия. ^азiргi уакытта Chlamydias тукымдасыныц 13 тYрi белгш [1-3]. Хламидия тукымыныц жасушашшк бактериялары хламидиоздыц этиологиялык K03дырFышы болып табылады [4-7]. ^азiргi клаccификацияFа сэйкес жануарлардаFы ауру K03дырFыштары мшдетй жасушадшлж бактерияларFа, Chlamydia ceae тукымдасына, Chlamidophila тукымдасына жатады.

Ko3gwpFbimTap эпителиотроптылыкпен сипатталады жэне асказанйшек жолдарыныц шырышты кабыжында, тыныс алу жолдары мен екпеде, несеп-жыныс жYЙесi мYшелеpiнде, конъюнктивада жэне буын кабышыныц синовиальды кабыжында кебейе алады. Хламидиоз "кетершу жолымен" жатыр куысына жэне жумыртка жолдарына енш, плацентарлы тоскауылдан етш, урык кабыктары мен урыкты жуктырып, некроз кубылыстарымен кабыну жэне деструктивт1 процестерд1 тудыруы мYмкiн.

Со^ы онжылдыкта практикалык ветеринарияныц сиыpлapдaFы урогенитальды тракт ауруларыныц этиологиясындaFы хламидиоздыц релш aныктaуFa деген кызыFушылыFы курт есть Отандык жэне шетелдж Faлымдapдыц зерттеулер1 хламидиоздыц несеп-жыныс жYЙесi мYшелеpiнiц кабыну ауруларын тудыратынын керсетп, бул кызмет керсету кезецшщ узаруына жэне бедеул1кке экеледк Хламидиоз инфекциясы урыктыц перинаталдык ел1мше, жaтыpдaFы сиыpлapдaFы тYсiк тYсipуге жэне ел1 туылуFa жэне жаца туFaн бузаулардыц ауруларына жауап бередк Аталмыш аурудыц спецификалык емес клиникалык кершю бар. Ол пневмония, энтерит, полиартрит, спорадиялык энцефаломиелит, тусш тYсipу, вагинит, эндометрит, репродукцияныц бузылуы, элс1з бузау синдромы, перинаталды ел1м жэне кунарлылыктыц бузылуы сиякты клиникалык белплермен сипатталады [8-10].