Ауаны санитарлы-микробиологиялық зерттеу. Сальмонолезді диагностикалау

Дәріс-5

Тақырыбы: Ауаны санитарлы-микробиологиялық зерттеу. Сальмонолезді диагностикалау 

Ауаға  микрофлора топырақ жамылғысы, өсімдіктер мен жануарлар, сондай-ақ адамның өндірістік қызметі арқылы түседі. Ауа микроорганизмдердің көбеюі үшін қолайсыз орта болып табылады, өйткені онда қоректік қосылыстар болмайды, тұрақты қолайлы температура, ылғалдылық жиі болмайды, микроорганизмдерді жоятын күн энергиясы және т.б. Осының салдарынан ауа микрофлорасы топырақ пен су микрофлорасы сияқты көп емес.

Ауа микробтарының негізгі бөлігі сапрофитті түрлерден тұрады, олардың құрамы негізінен топырақ микробтарының әсерінен қалыптасады. Табиғи жағдайда ауада бактериялар мен актиномицеттердің 1200-ге жуық түрі, саңырауқұлақтардың, 40 мыңға жуық түрі табылды.

Атмосфераның беткі қабаттарында зең саңырауқұлақтары басым, жерге жақын жерлерде бактериялық формалар басым. Көбінесе ауада:

Вас. subtilis, М. flavus, Вас. Megatherium, Вас. mycoides, Sarcina alba, Micrococcus candicans, Staphylococcus aureus, St. citreus, Torula alba, Penicillium, Aspergillus, Mucor, Actinomyces топтары кездеседі.

Ауа микрофлорасының сандық және түрлік құрамы аймақтың географиялық ерекшеліктеріне, жыл мезгіліне, метеорологиялық жағдайларға, аймақтың санитарлық жағдайына және басқа да бірқатар факторларға байланысты өзгереді.

Микроорганизмдер ауада тамшылы немесе шаңды микробты аэрозоль түрінде болады (аэрозоль ауадан және немесе сұйық тамшылардан тұратын коллоидты бөлшектер деп аталады).

1 см3 микроорганизмдердің бірлік  жасушалары теңіздерден, мұхиттардан, Арктика мұздарынан, тайгадан және биік таулардан табылды.

Үлкен елді мекендердің және әсіресе өнеркәсіптік қалалардың үстіндегі ауада көптеген микроорганизмдер бар, өйткені оларда белсенді қозғалыс нәтижесінде шаң көп көтеріледі.

Патогенді микроорганизмдер топыраққа адам мен жануарлардың секрецияларымен, әртүрлі қалдықтар мен қоқыстардан түседі. Кептіргеннен кейін олар шаңмен ауаға көтеріледі.

Сонымен қатар, түшкіру, жөтелу кезінде ауаға көптеген сұйықтық тамшылары (аэрозольдер) шығарылады, олардың ішінде микроорганизмдер де бар. Бір түшкіру кезінде сұйықтық тамшыларымен 4500-ден 150 мыңға дейін тірі бактериялар бөлінеді. Тамшылар жерге тұнған кезде құрғап, бактериялық шаңға айналады. Диаметрі 100 мкм-ден асатын бөлшектердің ауырлық күші ауа кедергісінен асып түседі және олар тезірек түседі. Диаметрі кішірек бөлшектер өте баяу орналасады және оларды ауамен тасымалдау жылдамдығы ауа ағынының күшіне байланысты болады. Ұшып тұрған шаңда зең споралары мен пигментті микробтар, ал қалған шаңда анаэробтар мен споралық аэробтар кездеседі. Ауа жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын ауа тамшыларымен таратуда үлкен рөл атқарады.

Елді мекендерден алыстаған сайын ауадағы микроорганизмдер саны азаяды. Мысалы, қала көшесінің 1 м3 ауасындағы микроорганизмдердің құрамы 5 мың, қала саябағында - 200, теңіз ауасы - 1-2, Арктика ауасында (солтүстік ендіктің 80°) — 0 микроб.

Көтерілген сайын ауа тіпті ірі өнеркәсіптік қалалардың үстінде де микроорганизмдерден босатылады. Жасыл көшеттер ауадағы микробтардың санын азайтуда үлкен рөл атқарады. Ағаштар мен бұталардың жапырақтары айтарлықтай шаңды ұстап тұрады. Сонымен қатар, өсімдік фитонцидтері микроорганизмдерге зиянды әсер етеді.

Ауа микрофлорасының сандық және түрлік құрамы аймақтың географиялық ерекшеліктеріне, жыл уақытына, метеорологиялық жағдайларға, жердің санитарлық жағдайына және басқа да бірқатар факторларға байланысты айтарлықтай өзгереді.

Ауада микроағзалар аэрозоль түрінде болады. Бактериальді аэрозоль – судың майда тамшылары немесе қатты қосылыстардың бөлшектерінде болатын микроағзалардың коллоидті жүйесі. Сулы және сулы-тұзды қабат оларды кеуіп кетуден сақтайды. Тамшылардың мөлшеріне олардың ауада қозғалу жылдамдығына байланысты бактериальді аэрозольді келесі фазаларға бөледі: