Бір клеткалы организмдердің трансгендік генотиптерін өндірумен байланысты әдістер мен проблемалар

тақырып. Бір клеткалы организмдердің трансгендік генотиптерін өндірумен байланысты әдістер мен проблемалар

Геномы генетикалық инженерия әдістері арқылы өзгертілген және басқа организмнің кемінде бір белсенді жұмыс істейтін генін қамтитын организмдер трансгендік (генетикалық түрлендірілген немесе ГМО) деп аталады.

Гендік инженерлік манипуляциялардың бірінші және перспективалы объектісі бактериялар болды, себебі олар:

1) өнімділігі мол;

2) олар генетикалық инженердің еркіне бағынады, өйткені олардың генетикалық жүйесінің құрылымы соншалықты, олар жаңа гендердің енгізілуіне өте тез және біржақты жауап береді: егер ген болса, онда ақуыз болады;

3) басқа ағзалардың геніне үйренген.

Бактерияларды гендік инженерлік әдістермін қолдана отырып, адам ақуыздарын синтездейтін бактериялар алынады.

[pic 1]

Осындай биотехнологиялық бағыттың пайдалылығын дәлелдеген алғашқы сәтті іске асырылған жобалардың бірі адам инсулинін өндіретін бактерияларды алу болды.

Ақуыз инсулині қант диабетімен ауыратын адамдарға көмек көрсету үшін қажет. Генетикалық инженерия пайда болғанға дейін бұл үшін сиыр немесе шошқа инсулині қолданылған. Алайда, адамның ішкі ортасына ақуыздардың басқа түрін енгізгенде, оларға иммундық жауап дамиды. Сондықтан мұндай инсулиннің тиімділігі төмендейді және енгізілген дозаларды көбейту керек, бұл жағымсыз жанама әсерлерге әкеледі. Жануарлардың инсулинін гендік-инженерлік жолмен алынған адам инсулинімен алмастыру енгізілген инсулинге иммундық жауаптар деңгейін төмендетуге мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта әлемдегі диабетпен ауыратындардың 70% - дан астамы генетикалық инженерия әдістерімен алынған бактериялар мен ашытқы штамдары негізінде адам инсулинін алады.