Туберкулез және жүктiлiк

ТУБЕРКУЛЕЗ ЖӘНЕ ЖҮКТІЛІК

(әдебиетке шолу)

Мырзахметова А.Қ.

Жүкті әйелдегі туберкулездің көрінісі әртүрлі. Туберкулез анамнезді жинау кезінде анықталуы мүмкін. Кейде туберкулезге жүкті әйелде осы ауруға тән белгілер пайда болған кезде немесе кездейсоқ зерттеу нәтижесінде диагноз қойылуы мүмкін [1].

Жүкті әйелдердегі туберкулездің атиптік көрінісі диагнозды растауды қиындатады[2]. Туберкулез және жүктілік мәселесі ана мен бала үшін өте маңызды[3].

Жүктіліктің туберкулезге әсері. Қазіргі уақытта жүктілік туберкулездің дамуына әсер етпейді және аурудың өршуіне әсер етпейді. Алайда, клиникалық зерттеулер босанғаннан кейінгі кезеңде рецидивтің аз, бірақ белгілі бір қаупі мен туберкулездің нашарлау қаупін алға тартады[6].

Туберкулездің жүктілікке әсері. Клиникалық бақылаулар туберкулездің жүктілік немесе босану барысына жағымсыз әсерін болжауға негіз бермейді[4].

Ену МБТ арқылы плацента. Туа біткен туберкулезбен ауыратын науқастарды жұқтыру ТМБ-ның эндометрияга енуі арқылы болуы мүмкін[1]. Туберкулез инфекциясының плацента арқылы берілуі түпкілікті дәлелденді. Жаңа туылған нәрестелерде кіндік лимфа түйіндерінде ТМБ анықталған жағдайлар сипатталған, бұл кіндік тамырын инфекцияның берілу жолы ретінде көрсетеді. TМБ плацента үлгілерінде және өлі туылған нәрестелердің тіндерінде де анықталуы мүмкін[6].

Туа біткен туберкулез инфекцияланған плацентадан, кіндік тамырынан гематогенді диссеминацияның немесе ұрықтың амниотикалық сұйықтыққа ұмтылуының нәтижесі болуы мүмкін[1].

Туберкулезбен ауыратын жүкті әйелдерді анықтау маңызды міндет болып табылады. Бұл жаңа туған нәрестені және жүкті әйелмен тығыз байланыста болған адамдарды жұқтырудың алдын алуға ықпал етуі мүмкін[5].

Өкпе туберкулезі бар әйелдерде гестоздардың дамуы әлдеқайда жиі кездесетіні белгілі – 35,6-дан 95% - ға дейін, әртүрлі дәрежедегі жүкті әйелдердің анемиясы-25-тен 45% - ға дейін, жатырдың жиырылу патологиясы, ал анемияның болуы плацентарлы жеткіліксіздіктің дамуының жиі себебі болып табылады[2].

Тыныс алу мүшелерінің белсенді туберкулезімен ауыратын науқастарда сау босанған әйелдермен салыстырғанда, жиі дамитыны босанудағы акушерлік асқынулар: мерзімінен бұрын босану, амниотикалық сұйықтықтың мерзімінен бұрын ағып кетуі, тез босану, босану жарақаты[1]. Белсенді тыныс алу мүшелерінің туберкулезімен ауыратын науқастарда жүктілік кезінде жиі байқалатын асқынулар: ерте токсикоз (78,2%), әр түрлі дәрежедегі анемия (74,5%), түсік тастау қаупі (29,1%), мерзімінен бұрын босану (20%), ұрықтың гипоксиясы (38,2%), плацентарлы жеткіліксіздік (20%), ұрықтың дамуының кідірісі (14,5%). Тыныс алу ағзаларының белсенді туберкулезімен ауыратын науқастардың тууында жедел босану сияқты акушерлік асқынулар (25%), мерзімінен бұрын босану (15%), босанудың әлсіздігі (13%),  гипотоникалық қан кету (5%) тіркеледі. Босанғаннан кейінгі кезеңде тыныс алу мүшелерінің белсенді туберкулезімен ауыратын науқастарда босанғаннан кейінгі анемияның дамуы жиі байқалады (34,5%) [7].

Босану үшін туберкулезбен ауыратын әйел мамандандырылған арнайы перзентханаға жіберіледі. Егер ондай перзентхана жоқ болса, акушер-гинеколог және фтизиатр алдын ала науқастың, сау босанатын әйелдермен байланысын болдырмайтын шараларын жүргізеді[2].

Кейбір авторлардың пікірінше, белсенді өкпе туберкулезімен ауыратын аналардан туылған балаларда неонатальды кезеңдегі асқынулардың дамуы 3,7 есе жиі кездеседі. Бірқатар авторлардың мәліметтері бойынша, белсенді емес өкпе туберкулезі бар аналардан туылған нәрестелер, даму жағдайы бойынша, сау әйелдерден туылған балалардан айтарлықтай ерекшеленбейді. Дамудың туа біткен ерекшеліктері, құрсақішілік дамудың кідірісі және салмақсыздық, белсенді өкпе туберкулезі бар аналардан туылған балаларда жиі кездеседі. Олардың дене салмағының физиологиялық төмендеуі байқалады және оның қалпына келуі баяу жүреді, бұл ішінара баланың гипотрофиясымен, летаргиялық сору әрекетімен байланысты[8].