Этика терминінің этимологиясы

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам

ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№1  С Е М Е С Т Р Л І К   Ж Ұ М Ы С

Этика және сыйбалас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің негіздері

Тақырыбы: Этика терминінің этимологиясы                                                      

Мамандығы: Автоматтандыру және басқару [pic 1]

Орындаған: Демеуов Д. Т.                                                Тобы: АУк-20-5[pic 2][pic 3]

Тексерген: Танирбергенова Р. К.      [pic 4]

                                                                          «.        .»                             2020    ж.[pic 5][pic 6][pic 7][pic 8][pic 9]

       (бағасы) 

Мазмұны

• Кіріспе
• Мораль, адамгершілік, этика сөздерінің мағынасы
• Адамгершіліктің қасиеттері
• Аристотельдің этикаға білдірген ой пікірі
• Аристотельдің этикаға байланысы
• Этика туралы сипаттамасы, тарихы
• Этиканың қасиеті
• Қорытынды
• Пайданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Жалпы этика адамгершілікті зерттейтін философиялық пән. Алғаш рет Аристотель бұл терминді зерттеудің ерекше бағытын белгілеу ретінде қолданған. Стоикадан философияны дәстүрлі түрде логикаға, физикаға және этикаға бөлу пайда болады, ол көбінесе адам дүниесі туралы ғылым деп түсінді, яғни антропологиямен сәйкес келді. Б.Спинозаның «Этика» - бұл субстанция және оның режимдері туралы ілім. Этика деп аталатын идеяларды дамытқан И.Канттың жүйесінде не болуы керек деген ғылым. адамгершілікке жат кез-келген жағдайлардан, мүдделерден және мақсаттардан шыға отырып, оны гетерономиялық этикаға қарсы қоя отырып, ішкі өзін-өзі анықтайтын моральдық принциптерге негізделген автономды моральдық этика болып табылады. ХХ ғасырда, М.Шелер мен Н.Хартманн Канттың «ресми» парыз этикасынан айырмашылығы, құндылықтардың «материалды» (мағыналы) этикасын жасады. Жақсылық пен жамандық мәселесі этикаға айналуда болып табылады.

Этика» термині ежелгі гректің «этнос» (этос) сөзінен шыққан. Бастапқыда,  этос дегеніміз қарапайым бірге өмір сүретін жер, үй, тұратын орын, жануарлар ұясы, құстар ұясы деп түсінген. Кейіннен ол кез-келген құбылыстың, әдет-ғұрыптың, бейімділіктің, мінездің тұрақты сипатын білдіре бастады. Мінез мағынасындағы «этос» сөзінен бастап, Аристотель адамгершілік қасиеттер деп атайтын адами қасиеттердің ерекше тобын белгілеу мақсатында «этикалық» сөзін қалыптастырды. Этикалық ізгіліктер - бұл адамның мінезінің, темпераментінің қасиеттері, оларды рухани қасиеттер деп те атайды. Олар, бір жағынан, аспекттерден тәндік қасиеттерден, ал екінші жағынан, ақыл-ойдың қасиеттері ретіндегі дианетикалық ізгіліктерден ерекшеленеді. Мысалы, қорқыныш - табиғи аспект, есте сақтау - ақыл қасиеті, ал байыптылық, яғни батылдық, кішіпейімділік - мінездің қасиеттері. Этикалық ізгіліктердің жиынтығын білімнің арнайы пәндік аймағы ретінде белгілеу және осы білімді арнайы ғылым ретінде көрсету үшін Аристотель «этика» терминін енгізді. Эстиканы Аристотель «біз не істеуіміз керек?» деп сұрақпен туындаған.

Мораль, адамгершілік, этика сөздерінің мағынасы

«Мораль», «адамгершілік», «этика» сөздері мағыналары жағынан бір-бірімен жақын. Бірақ олар үш түрлі тілде пайда болды. Жоғарыда «этика» сөзінің грек тілінен шыққандығы айтылды. этос - бейімділік, мінез, әдет. Аристотель этикалық концепцияны грек тілінен латын тіліне дәл аудару үшін Цицерон «moralis» (моральдық) терминін жасады. Ол мұны «mos» (mores - көпше) сөзінен қалыптастырды - грекше «этос» латынша аналогы, мінез, темперамент, сән, киім кесу, әдет дегенді білдіреді. Цицерон, әсіресе, Аристотель этика деп атаған сол білім саласын түсініп, моральдық философия туралы айтты. 4 ғасырда б.з.д. латын тілінде «moralitas» (мораль) термині пайда болады, бұл гректің «этика» терминінің тікелей аналогы болып табылады.Бұл екі сөз де, бірі - грек, бірі - латын, жаңа еуропалық тілдерге енген. Олармен бірге бірқатар тілдерде «этика» және «мораль» тұрғысынан жалпыланған нақтылықты білдіретін өзіндік сөздер бар. Мысалы, «мораль» дегеніміз - «темперамент» түбірінен шыққан орыс сөзі. Ол алғаш рет 18-ші ғасырда орыс тілінің сөздігіне еніп, олардың синонимі ретінде «этика» және «мораль» сөздерімен бірге қолданыла бастады.