Шешім және менеджер қызметіндегі оның рөлі

1-тақырып. Шешім және менеджер қызметіндегі оның рөлі

Сұрақтар:

1. Шешімдер түсінігі.

2. Шешімдердің түрлері.

3. Шешімдер қабылданатын негізгі жүйелер

1. Шешімдер түсінігі.

Кез-келген басшының қызметі басқару функцияларын, оның ішінде қандай да бір процестерді жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру және бақылау жөніндегі функцияларды орындаумен байланысты. Біз директор шешім қабылдағанын, цех бастығы өкімге қол қойғанын, акционерлердің жиналысы компанияның даму жоспарын жасап шығарды дегенді жиі естиміз. Бұл шешімді мамандар әзірлейді, ал бұл шешімді бағалайтындар сарапшылар деп атайды. Шешімдердің жекелеген тараптарын әзірлеу мен іске асыруда консультанттар үлкен рөл атқарады, оларды жетекші компаниялардан немесе консультациялық фирмалардан тұрақты немесе уақытша негізде осы ұйымға шақырады.Шешім қабылдау немесе оларды іске асыру құқығы берілген тұлғалар шешім субъектілері деп аталады. Бұл жеке тұлғалар (жеке азаматтар) немесе заңды тұлғалардың өкілдері (лауазымды тұлғалар: директор, бас экономист және т.б.) болуы мүмкін.

Әрбір адам күн сайын әртүрлі сипаттағы шешімдер қабылдайды және көп жағдайда ерекше дайындықсыз ақылға қонымды деңгейде етеді ("жақсырақ жасағым келеді"). Қарапайым жағдайларда нәтижелер көбінесе күтулерге сәйкес келеді,ал күрделі жағдайларда шешім мақсаттарына сәйкес келмеуі мүмкін. Әсіресе бұл қалыптасуы мен дамуы сыртқы және ішкі ортаның үнемі өзгеріп отыратын параметрлері жағдайында өтетін ұйымдарда шешімдерді әзірлеу мен іске асыруға қатысты. Мысалға,  жаңа техникалық, экологиялық стандарттар мен қауіпсіздік нормаларын енгізу, бәсекелестік пен энергетикалық дағдарысты күшейту, әкімшілік пен кәсіподақтар арасындағы қақтығыстарды ұлғайту. Бұл өзгерістер үнемі болып тұрады,   сондықтан басшы тарапынан ұйымның қызметін жедел реттеуді талап етіледі.

Шешім көптеген ықтималды әрекеттердің ішінен бір немесе бірнеше нұсқаларын (баламаларды) таңдау процесі.

Шешімді басқарушылық еңбектің өнімі ретінде, ал оны қабылдау – осы өнімнің туындауына әкелетін үрдіс ретінде қарастыруға болады. Дұрыс шешімдер қабылдау – бұл басқарушылық өнер аясы.

2. Шешімдердің түрлері.

Шешімдер екі түрге бөлінеді: жеке және іскерлік шешімдер.

Жеке шешімдер жеке мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған және бір адамның немесе бірнеше оған жақын адамдардың мүдделерін қозғайды.

Іскерлік шешімдер ұйымдар қызметінің түрлі салаларында қабылданады: экономикалық, қаржылық, техникалық, коммерциялық, заң және т. б.

Іскерлік шешімдердің өзі сараптамалық және басқарушылық шешімдер болып бөлінеді.

Сараптамалық шешімдер ұсыныстық сипатта болады және сарапшылар, талдаушылар, консультанттар, яғни ұйымды басқаруға байланысты өкілеттіктер берілмеген тұлғалармен қабылданады.

Басқарушылық шешімдерді сызықтық немесе функционалдық басшылар қабылдайды және ұйымды басқару мақсатына қол жеткізуге бағытталған басқару әсерін білдіреді.

Басқарушылық шешімдердің ерекшеліктері:

-мақсаттың болуы,

-салдарының болуы;

- шешімді қабылдау және жүзеге асыру барысында еңбектің бөлінуі;