Ғылым ұғымын саралау

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

 әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

Факультеті: «География және табиғатты пайдалану»

Кафедрасы: Тұрақты даму бойынша ЮНЕСКО

Мамандығы: «Қоршаған ортаны қорғау әне өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» магистратура 1 курс

МӨЖ - 1

Тақырыбы: Ғылым ұғымын саралау

Орындаған: Болат Айгерім

Тексерген: Сембаева Г.М.

Алматы – 2022 жыл

Ғылым ұғымын саралау

Бір қарағанда, «ғылым дегеніміз не?» деген сұраққа жауап беру қатты қиындық тудырмайтын сұрақ - бұл физика, химия, биология, математика және басқа пәндерді дамытуға бағытталған. Бірақ ол өте күрделі және бір ғана сөзбен жеткізуге мүмкін емес ұғым. "Қоғам тарихындағы ғылым" еңбегінің авторы ағылшын ғалымы Дж. Бернал былай деп жазады: "Ғылым өте ескі, ол өзінің тарихында көптеген өзгерістерге ұшырады, сондықтан ғылымды анықтауға тырысқан кез-келген әрекет аз емес, оның бір аспектісін азды-көпті дәл көрсете алады, және көбінесе оның дамуының белгілі бір кезеңінде болған екінші реттік".

"Ғылым" ұғымы жаңа білім алу мен оның нәтижесін де қамтиды - осы уақытқа дейін алынған ғылыми білімнің жиынтығы, әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастырады.

Ғылым пайда болғанға дейін адамдар өздерінің практикалық іс-әрекеттері барысында кездесетін заттар мен құбылыстардың қасиеттері туралы қажетті білім алғаны белгілі.

Жазудың дамуымен ежелгі өркениеттер елдерінде табиғат, адам және қоғам туралы эмпирикалық білім жинақталып, түсінілді, математика, логика, геометрия, астрономия, медицина рудименттері пайда болды. Қазіргі ғалымдардың ізашарлары Ежелгі Греция мен Рим философтары болды, олар үшін шындықты іздеу негізгі кәсіпке айналады. Ежелгі Грецияда білімді жіктеудің нұсқалары пайда болады.

"Ғылым" сөзі салыстырмалы түрде жақында шыққан. Латын тілінен аударғанда "scientia" білім дегенді білдіреді. "Ғылым" және "ғалым" терминін алғаш рет Уильям Уэвелл (1794-1866) 1840 жылы "Индуктивті ғылым философиясы" атты еңбегінде жазылған.

Ғылым қоғамның барлық салалары мен мәдениетіне айтарлықтай әсер ететін маңызды әлеуметтік, гуманитарлық институтқа айналды. XVII ғасырдан бастап ғылыми қызмет көлемі шамамен 10-15 жыл сайын екі есеге артқан, олардың ішіне жаңалықтардың, ғылыми ақпараттың, ғылыми қызметкерлер санының өсуі.

Ғылымның ондаған анықтамалары бар. И. Кант былай деп жазды: "Ғылым - бұл жүйе, яғни белгілі бір принциптерге негізделген тәртіпте өндірілген білім жиынтығы". Ғылымның көптеген анықтамаларын кездестіруге болады. Олардың кейбіреулерінің мысалдары:

- " Ғылым сөздің қатаң мағынасында жүйеленген білімнен басқа ештеңе емес. Білім - бұл заттардың шынайы қасиеті мен қатынасын білу" (Э. Бернштейн).

- "Ғылым дегеніміз – ұғымдар, анықтамалар, формулалар және негізінен заңдар түрінде үкі өрнегін алған адамдардың табиғат, қоғам және ойлау туралы объективті шынайы, тәжірибемен дәлелденген білім жүйесі " (П. А. Рачков).