Сыбайлас

Сыбайлас жемқорлық кез келген мемлекеттіліктің ұлттық қауіпсіздік негіздеріне елеулі қатер төндіреді және қоғам мен жеке алынған азамат өмірінің барлық салаларына тұрақсыздандырушы әсер етеді.

Тиісті мемлекеттік органдардың тиімді қызметі сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы табысты іс-қимыл кепілінің бірі болып табылады. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, мемлекет тарапынан тек күш-жігер жеткіліксіз. Сыбайлас жемқорлық көріністеріне кез келген нысанда төзімді көзқарастың элементтері болмайтын осындай қоғамдық сананы тәрбиелеу де маңызды.

Бұл тұрғыда Қазақстанда қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыру бойынша ағарту және тәрбие жұмысына үлкен мән беріледі. Мемлекеттің осы бағыттағы күш-жігері біздің қоғамның әртүрлі сегменттерінде сыбайлас жемқорлықты тудыратын және тамақтандыратын жағдайлардың пайда болуына ықпал ететін себеп-салдарлық байланыстарды жою жөніндегі мемлекеттің жалпы саясатының бөлігі болып табылады.

Осы әлеуметтік зұлымдықты жою қажеттілігі тұрғысынан білім берудің маңызды бағыты сыбайлас жемқорлық көріністерін қабылдамаудың білім беру ортасын құру, моральдық деңгейі жоғары, Сыбайлас жемқорлыққа ұшырамайтын адамгершілік жағынан дамыған азаматтарды тәрбиелеу болуы тиіс.

Бүгінгі күн тұрғысынан жастардың білім беру және тәрбие жұмысының теориясы мен практикасына сапалық жағынан өзгеше көзқарас қажет. Азаматтық қоғам институттарын нығайту және дамыту қажеттілігі, құқықтық мәдениет деңгейін арттыру, қоғамда өзінің азаматтық құқықтары мен міндеттері туралы қажетті білімді тарату, осы білімді күнделікті өмірде қолдану бойынша дағдыларды тұжырымдау, сыбайлас жемқорлық көріністерін өзінің азаматтық құқықтарын бұзу ретінде қабылдау және осы құқықтарды қорғау қабілеті Қазақстанның барлық білім беру жүйесі үшін өзекті міндетке айналады. Бұл үшін, ең алдымен, әртүрлі жас топтарындағы балалар мен жастарға сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім беру мен тәрбиелеудің мақсатын, мазмұнының ерекшеліктерін, нысандарын, әдістері мен құралдарын педагогикалық ұғыну қажет.

Сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік құбылыс ретінде талдау көрсеткендей, көптеген зерттеушілер рухани-адамгершілік факторларға тиісті назар аудармайды, сондықтан оларды сыбайлас жемқорлықтың себептерімен байланыстыратын адамдар сирек кездеседі. Өздеріңіз білетіндей, әлеуметтік-экономикалық жүйеде тепе-теңдіктің бұзылуы және ондағы құбылмалы ауытқулар адамға тән иррационалды экономикалық мінез-құлықтан ғана емес, моральдық сананың төмен деңгейінен де туындайды. Айта кету керек, моральдық сана - бұл қоғамдық сананың бір түрі және құндылықтар, идеалдар, мінез-құлық нормалары мен принциптері, мақсатты көзқарастар, эмоциялар, сезімдер, тәжірибелер, сенімдер, ерікті актілер және басқа да идеалды факторлар.