Әр түрлі әлеуметтанулық мектептер мен олардың өкілдерін, сондай-ақ негізгі идеяларын кесте түрінде көрсету арқылы салыстыруға болады. Төменде негізгі әлеуметтанулық бағыттардың қысқаша салыстырмалы кестесі берілген:
Әлеуметтанулық мектеп |
| Негізгі өкілдер | Басты еңбектер |
| Әлеуметтік құбылыстарды ғылым арқылы түсіндіру. Әлеуметтік тәртіп пен прогресті зерттеу. |
|
| "Курс позитивной философии" |
Органикалық аналогия (эволюционизм) |
| Қоғамды тірі организм ретінде қарастырады. Қоғамның құрылымы мен функциясы организмнің дамуына ұқсас. |
|
| "Әлеуметтік статика", "Әлеуметтік динамика" |
|
Структуралық-функционализм |
| Қоғамның әртүрлі элементтерінің функцияларын зерттейді. Әлеуметтік құрылымның тұрақтылығы мен өзгермелігін түсіндіреді. |
|
| "Өз-өзіне қол жұмсау", "Әлеуметтік бөлініс" |
|
Әлеуметтік қақтығыстар теориясы |
| Қоғамды қақтығыстар мен билікке негізделген құрылым деп қарастырады. Әлеуметтік теңсіздікті зерттейді. |
|
| "Капитал", "Коммунистік партияның манифесі" |
|
Символикалық интеракционизм |
| Қоғамдық қатынастарды символдар арқылы түсіндіреді. Әлеуметтік іс-қимыл мен қарым-қатынастың маңыздылығын қарастырады. |
| Дж. Герберт Мид, Э. Гоффман |
| Мид: "Ақыл, өзіндік, және қоғам", Гоффман: "Өзін таныстырудың күнделікті өмірі"
|
|
Феноменология |
Әлеуметтік құбылыстарды жеке тұлғаның субъективті тәжірибесі арқылы түсіну. |
|
| "Әлеуметтік әлемнің құрылымы" |
|
Әлеуметтік алмасу теориясы |
| Әлеуметтік әрекеттер өзара пайдаға негізделген. Қоғамдық қатынастар алмасу процестері ретінде қарастырылады. |
|
| Хоманс: "Әлеуметтік мінез-құлық", Блау: "Алмасу және билік"
|
Бұл кесте түрлі әлеуметтанулық мектептердің негізгі идеяларын, өкілдерін және олардың басты еңбектерін жүйелеуге мүмкіндік береді.
