Қазіргі студенттің психологиялық портретін құру

1.Тау-кен қазбаларының атмосферасына қандай улы қоспалар түсуі мүмкін екенін сипаттаңыз.

Кен ауасының негізгі улы қоспалары көміртек тотығы, азот тотығы, күкіртті газ, күкіртсутек болып табылады. Кейбір жағдайларда кеніш ауасында аммиак, акролеин, альдегидтер, цианды сутегі, мышьяк және сынап буы кездеседі.

Негізгі жарылғыш қоспалар-метан, сутегі, ауыр көмірсутектер; кейде жарылғыш газдар кездеседі ─ аммиак және ацетилен.

2.Тау-кен қазбаларына көміртегі тотығының түсу көздері, оның физикалық-химиялық қасиеттері, ағзаға әсер ету сипаты, ПБ (қауіпсіздік ережелеріне) сәйкес көміртегі тотығының ШРЕК (шекті рұқсат етілген концентрация) сипаттаңыз.

Кен ауасының негізгі улы қоспалары көміртек тотығы, азот тотығы, күкіртті газ, күкіртсутек болып табылады.

Көміртек тотығы (СО) – түссіз, дәмсіз және иіссіз; үлес салмағы 0,97. 12,5÷75% ауада жанады және жарылады, жарылыстың ең үлкен күші 30% - ға жетеді.Бұл жағдайда газ-ауа қоспасының тұтану температурасы 630÷810ºС, жалынның түсі көкшіл-көк. Тау-кен қазбаларындағы рұқсат етілген концентрация-0,0017%.

Газ өте улы: қандағы гемоглобинмен оңай байланысады (оттегіге қарағанда 250-300 есе белсенді), ол одан оттегін шығарады, осылайша дененің оттегі ашығуына әкеледі. Адам қанын көміртегі тотығымен толық қанықтыру үшін тек 300 см3 қажет.

Көміртегі тотығымен уланудың белгілері:

-құрамында 0,048% со бар ауаның 1 сағатқа дейін ингаляциясының салдары болып табылатын әлсіз улану кезінде ─ бас ауруы, құлақтағы шу, бас айналу, жүрек соғысы;

-құрамында 0,128% СО бар ауаның 0,5÷1,0 сағат ішінде ингаляциядан туындаған қатты улану кезінде – жоғарыда аталған симптомдардан басқа, қозғалу қабілетінің жоғалуы және есінің түсуі;

-құрамында 0,4% СО бар ауаны өте қысқа ингаляциядан сана, құрысулар; СО мөлшері шамамен 1% болған кезде сана жоғалуы бірнеше дем алғаннан кейін пайда болады.

СО улану кезіндегі алғашқы көмек-таза ауа ағынында жасанды тыныс алу.

Кеніш ауасын көміртегі тотығымен ластаудың негізгі көздері жарылыс жұмыстары, кен өрттері, көмір шаңы мен метанның жарылыстары, ішкі жану қозғалтқыштарының жұмысы болып табылады.

Қалыпты жағдайда шахталардағы СО-ның негізгі мөлшері жарылыс жұмыстарын, ішкі жану қозғалтқыштарының жұмысын, кен өрттері мен метан мен көмір шаңының жарылыстарын береді.

Кеніш ауасындағы СО құрамы адамдар ұзақ уақыт болған кезде 0,0024% - дан аспауы тиіс. Жарылыс жұмыстарынан кейін забойға адамдарды жіберу алдында забойларды үздіксіз желдету жалғасқан жағдайда шартты көміртегі тотығының құрамы 0,008% - дан аспауы тиіс.

3.Күкіртсутектің (Н2Ѕ) және күкіртті газдың тау-кен қазбаларына түсу көздері(SO2), олардың физикалық–химиялық қасиеттері, ағзаға әсер ету сипаты, ШРЕК (шекті рұқсат етілген концентрация) сипаттаңыз.

Кен ауасының негізгі улы қоспалары көміртек тотығы, азот тотығы, күкіртті газ, күкіртсутек болып табылады.

Күкіртсутегі (H2S) ─ түссіз газ, шіріген жұмыртқалардың тәтті дәмі мен иісі бар (оны ауада 0,0001% - ға дейін ұстаған кезде сеземіз). Үлес салмағы-1,19. Күкіртсутегі жанады және ауадағы концентрациясы 6% болғанда жарылады.Күкіртсутегі өте улы, көздің және тыныс алу жолдарының шырышты қабаттарына тітіркендіргіш әсер етеді. Улану белгілері: көздің және тыныс жолдарының тітіркенуі және жануы, шаршау, жүрек айну, құсу, әлсіздік. H2S 0,1% концентрациясының қысқа мерзімді әсерінен де қауіпті. Кеніш ауасындағы H2S рұқсат етілген құрамы 0,00071% - дан аспауы тиіс.Күкіртсутек тау жыныстары мен минералды бұлақтардан бөлінеді, сонымен қатар ол органикалық заттардың шіріп кетуі, құрамында күкірт бар жыныстардың шахта суларының ыдырауы, кеніш өрттері, жарылыс жұмыстары кезінде пайда болады. Күкіртсутегі суда жақсы ериді. Бұл қараусыз қалған қазбаларда адамдардың қозғалысы кезінде ескерілуі керекУлану кезіндегі алғашқы көмек-таза ағынмен жасанды