Тулfа психодиагностикасынын жалпы мәселелерi

ТҰЛҒА ПСИХОДИАГНОСТИКАСЫНЫҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1.  Психодиагностиканың пәні мен міндеттері

«Психодиагностика» сөзі гректің psyche – жан және diagnosis – анықтама, тану сөздерінен шыққан.

 Психодиагностика әдетте ғылыми әдістерді қолдану арқылы психикалық қасиеттерді, күйлер мен процестерді бағалау арқылы психологиялық диагноз қоюдың теориясы мен тәжірибесі ретінде анықталады. Берілген адамның психологиялық ерекшеліктерін дұрыс бағалаудан бастап, оның мінез-құлқын, өмір салтын болжауға болады деп есептеледі.

Психодиагностика адамның кез келген жеке психологиялық ерекшеліктерін зерттеудің объективті әдістері туралы ғылым ретінде де түсініледі. «Психодиагностика» термині 1921 жылы Г.Роршахтың «Психодиагностика» кітабы жарық көргеннен кейін кең тарады.  Өздеріңіз білетіндей, Роршах белгілі «Роршах дақтары» немесе «Роршахтың сия дақтары» атты тұлғалық тесттің авторы.  Қазіргі уақытта кейбір психологтар психодиагностика мен оның әдістерін тек Роршах тестін қолданумен байланыстырады, бұл, шамасы, дұрыс емес.  Бұл күшті және сонымен бірге үйренуге және пайдалануға өте қиын әдіс.

 Психодиагностика - бұл әрі ғылым, әрі психологтың практикалық қызметінің саласы. Тұлға психодиагностикасының нәтижелері психологиялық кеңес беруде, психотерапияда және психокоррекцияда, сонымен қатар спорт психологиясында, педагогикалық психологияда, еңбек психологиясында және т.б.

 Мысалы, психологиялық кеңес беру немесе психокоррекциялау процесі соқыр түрде жүрмеуі керек екені белгілі.  Сондықтан кеңесші психолог және әсіресе коррекциялық психолог, әдетте, психодиагностикалық әдістерді қолданбай істей алмайды.  

Психодиагностика, А.А.  Бодалев пен В.В.  Столин, есептердің үш негізгі класын шешеді.  

1. Ол жалпы психологиямен бірге адам психикасында субъективті түрде зерттеуге болады деген ілімді дамытады (психиканың қандай аспектілерін, психологиялық қасиеттерін және т.б.).  

2. Әрі қарай ол осы қасиеттердің деңгейін өлшеуге (немесе, ең болмағанда, оларды сапалы деңгейде сипаттауға) мүмкіндік беретін ғылыми тексерілген құралдар жинағын жасайды, оны әртүрлі сынақтар мен басқа әдістерді қолдану арқылы жасауға болады.  Неліктен өлшенген параметрлерді салыстыру керек менталитеттің нормамен болуы, олардың белгілі бір адамдағы даму деңгейі нормадан жоғары немесе төмен екенін анықтау.