Автогрейдер жалпы түсінігі

1 АВТОГРЕЙДЕР ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК

Грейдер (ағылш. grader, grade- тегістеу, түзеу )-алаңдар мен еңістерді жайғастыру және профильдеуге, грунт,  қар және борпылдақ құрылыс материалдарын тегістеу мен жылжытуға арналған тіркемелі немесе өзі жүретін машина.

Өзі жүретін грейдерлерді автогрейдер деп атайды.

Автогрейдерлер өздігінен жүретін жоспарлау профилдеу машиналары болып келеді, олардын негізгі жұмыс органдары толық бұрылатын грейдерлердің пышағы бар қайырма қызмет етеді. Қайырма автогрейдерлердің продольді осіне бұрышпен алдынығы және артқы пневмодоңғалақты жүру қондырғылары мосттар арасында орналасады. Автогрейдерлер жүру барысын пышақтар топырақтарды кеседі және қайырма оны шетке ығыстырады. Осындай келісім-шара беті ұқсас жұмыс мүшесі бар бульдозерге қарағанда,  тиімділікті және нақтылығын арттыруға мүмкіндік береді.( сурет 1.1)

[pic 1]

Сурет 1.1 - Жердің орналасуы: a - доңғалақ бульдозеріме, б – автогрейдерлер

Кейде қозғалтқышта кирковшик көмекші органы орнатылады - 7-11 тістен тұратын шұқығыштар, жолдарды жөндеуге және жабындарды жоюға арналған.

КСРО-дағы бірінші қозғалтқыш грейдерлер (модель B-1) 1947 жылы Пайдеский жол машиналары зауытында  өндірілді. Грейдерді Арнольд Вольберг жобаланған, оның негізі ГАЗ-АА жүк машинасы болды.

Автогрейдер (сурет 1.2) пневматикалық шиналарда өздігінен жүретін машина болып табылады. Қозғалтқыштың  негізгі рамасы алдыңғы оське және артқы арбалармен қамтамасыз етіледі. Қозғалтқышпен беріліс қорабы раманың артқы жағына бекітіледі.

[pic 2]

Сурет 1.2 - Автогрейдер:

1 - кабина, 2 - қайырма басқару механизмі, 3 - тартқыш рама, 4 - қосымша жабдық, 5 - алдыңғы ось, 6 - шарлы шарнир, 7 - негізгі рама, 8 -қайырма, 9 - артқы арба, 10 - беріліс қорабы, 11 - білікше ось, 12 – қозғалтқыш

Автогрейдердің негізгі жұмыс органы болып, бульдозер қайырмасына ұқсас бұрылатын қайырма болып табылады. (сурет 1.3).

[pic 3] 

Сурет 1.3 - Негізгі қайырма сызбасы

1-негізгі қайырма, 2- ең басты  кесетін орталық пышақ, 3- бүірдегі кесуші пышақ, 4-бекіту кронштейні

Бульдозердің бұрылмайтын контрукциясынан автогрейдерге қосымша қайырма ұсынады (сурет 1.4).

[pic 4] 

 Сурет 1.4 - Қосымша қайырма сұлбасы

Кирковщик параллель орналасқан тістер жиынының шанағы болып табылады (сурет 1.5).

[pic 5] 

Сурет 1.5 - Кирковщик сұлбасы:1 – рама, 2 - бекітіп тұратын ұя, 3 - қопсытқыш тіс

Кинематикалық схема. Қозғалтқыштың жылжымалы қозғалысын қамтамасыз ететін тетіктердің өзара әрекеттесуімен танысу үшін кинематикалық сызбаны қарастырайық (сурет 1.6). Кинематикалық диаграммалар, рәміздер арқылы бейнеленген, қозғалтқыштың қозғалтқыш білігінің айналуын қозғалтқыштың жылжымалы дөңгелектеріне ауыстыру ретін қадағалап отыруға мүмкіндік береді.

Иінді білік қозғалтқышының білікшесі муфталармен және жалғастырушы білікпен ауыспалы беріліс қорабының жетек білігіне беріледі.

Тісті берілім  жетекші білікке орнатылады, ол цилиндрлік біліктерге білікке арналған мойынтіректерді еркін айналатын болады.

[pic 6]

Сурет 1.6 
Борттық редукторлармен қозғалтқыштың автогрейдерлерінің кинематикалық схемасы: 1 - қозғалтқыш, 2 – ілінісу муфтасы, 3, 15 - кардан білігі, 4, 7, 9, 12, 14 - беріліс, 5-беріліс, 6, 13 - тісті муфта, 8 - жетек білігі, 10 - аралық білік, 11 - жаңа білік, 10 - негізгі жетек, 17 -полуось, 18 – борттық редуктор

Автогрейдердің гидравликалық жүйесі. Жұмыс жабдықтар мен алдыңғы доңғалақтардың бақылау жүргізу үшін барлық автогрейдерлерде гидравлика пайдаланылады. Жұмыс органдарының қозғалысын бақылау және басқаруы қашықтықта болса да жүргізушіге жеңіл болады.Автогрейдерде типтік гидравликалық тізбектері әр түрлі жабдықталған, кейбір жағдайларда шамалы айырмашылықтары: алдыңғы дөңгелектер және гидравликалық ілінісу бақылау немесе қайырманы басқарады. 

Гидравликалық жүйесі жұмыс топтары қамтамасыз ету үшін үш тізбектерден  тұрады: A - негізгі және қосалқы жұмыс жабдықтар (қайырма,кирковщик) алдыңғы дөңгелектер, рульдік ілінісу және тежеудің механизмі; Б - автоматты басқару жүйесінің қайырманың түріне байланысты «Профиль 1» және «Профиль 2»; B - рульдік жабдықтар мен доңғалақтардың айналу механизмі. Әрбір тізбекке өз сорғыш беріледі, сондай-ақ ашық тізбек гидравликалық трансмиссия, жұмыс сұйықтықтың жабдықтауды қамтамасыз етеді.