Кеңестік дәуірдегі Қазақстан

СӨЖ-1. СӨЖ тақырыбы: «Кеңестік дәуірдегі Қазақстан»

Қазақстан КСРО-ның құрамына ең соңғы болып кірді және басқа одақтық республикалардан кейін сол жолмен кетті.  Осы екі оқиғаның арасында көп нәрсе сәйкес келеді: миллиондаған адамдардың өлімі, оқу орындары мен өнеркәсіптік кәсіпорындардың құрылысы, соғысқа қатысу, халықтарды депортация және эвакуациялау және толқулар.  Informburo.kz Қазан төңкерісінің 100 жылдығына орай Қазақ КСР тарихындағы маңызды оқиғаларды баяндайды.

 1917 жыл 30 қазан Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнай бастауы

 Ақпан төңкерісінен кейін елде қос билік қалыптасты.  Бір жағынан билікті Мемлекеттік Дума мен Уақытша үкімет, екінші жағынан Кеңестер ұсынды.  1917 жылдың күзіне қарай Кеңестер Ленин бастаған большевиктердің ықпалына көбірек түсті.  25 қазанда (7 қараша) Петроградтағы қарулы көтеріліс кезінде Петроград Кеңесінің Әскери революциялық комитеті Уақытша үкіметті құлатты.  Лениннің «Бүкіл билік Кеңестерге!» деген ұранын ұстанған большевиктер елдің ірі қалаларында билік орнатуға кірісті.

 1917 жылы 30 қазанда Перовск қаласында (Қызылорда) жергілікті гарнизон жұмысшылары мен солдаттарының жаппай митингісінен кейін Қазақстанда тұңғыш рет Кеңес өкіметі орнады.  Перов кеңесі екі күннен бері большевиктер көтерілісі жүріп жатқан Ташкентке қарулы отряд жіберді.  Бірнеше күннен кейін Әулие-Ата (Тараз) мен Шымкентте Кеңес өкіметі орнады.  Сырдария, Ақмола облыстары мен Бөкей Ордасының көптеген аудандарында Кеңес үкіметі бейбіт жолмен жеңіске жетті.  Торғай, Орал, Семей және ішінара Жетісу облыстарында казак отрядтары мен Уақытша үкіметтің жақтастары белсенді қарулы қарсылық көрсетті.  Қазақстанда Кеңес өкіметін орнату процесі 1917 жылдың аяғынан 1918 жылдың наурызына дейін созылды. 1917 жылдың 13 желтоқсаны «Алаш» автономиясының құрылуы.

 1917 жылы шілдеде Орынборда өткен Бірінші жалпықазақ съезінде «Алаш» партиясы ұйымдастырылды.  Партияның негізгі мақсаттары Қазақ ұлттық-территориялық автономиясын (Ресей Республикасының құрамында) құру және қазақтардан тартып алынған жерлерді қайтару болды.  Қазан төңкерісінен кейін қалыптасқан жағдайда іс-қимыл бағдарламасын жасау мақсатында 1917 жылы 5 желтоқсан мен 13 желтоқсан аралығында Орынборда екінші жалпықазақ съезі өтіп, онда Қырғыз облыстарының автономиясын құру туралы шешім қабылданды - « Алаш».  25 адамнан тұратын «Алаш-Орда» уақытша халық кеңесі құрылды.  «Алаш-Орданың» орталығын Семей анықтап, үкімет басшысы болып Әлихан Бөкейханов сайланды.  Съезд облыстық уездік кеңестер мен комитеттер құру туралы шешім қабылдады, «Алаш-Ордаға» қазақ халқына атқарушы билікті өз қолдарына алуды тапсырды.  Құқықтық тәртіпті қорғау үшін қазақ халық милициясын құру жоспары жасалды.