1916 жылғы Амангелді Иманов бастаған ұлт-азаттық көтерілісі:тарихи мәні және бүгінгі бағысы

Коммерциялық емес ашық акционерлік қоғам

ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№ 1 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С

Қазақстанның қазіргі заман тарихы пәні

Тақырып: 1916 жылғы Амангелді Иманов бастаған ұлт-азаттық көтерілісі:тарихи мәні және бүгінгі бағысы

Мамандығы: Электро энергетика

Орындаған:Ширман Ақбота                                     Тобы:ЭЭк 21-9

Тексерген:Байделдина С.Ф______________________________

_____________ ______________ «_____» ______________2021

Алматы, 2021

Жоспар

Кіріспе.

1. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс маңызы мен себептері

Негізгі бөлім:

1.  Көтеріліс үлкен ошақтары
2. Торғай көтерілісі және А.Иманов
3. Көтеріліс жеңілу себептері мен тарихтағы маңызы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

1916 жылғы көтерілістің басты мақсаты қазақ халқының бостандық пен тәуелсіздік үшін алдыңғы күресін қорытындылайтын ұлттық және саяси азаттық болып табылады.

1914 жылы басталған бірінші дүниежүзілік соғыс, оған патшалық Ресей де қатысты, оның халықтарына ауыр азап әкелді: Әлеуметтік және Ұлттық қысым күшейе түсті, империяның шетіндегі патша шенеуніктерінің озбырлығы мен зорлық-зомбылығы айтарлықтай өсті.

Қазақстанда қазақтардан, бірінші кезекте Сырдарияның солтүстік-шығыс аудандарында, Жетісудың оңтүстігінде және басқа да бірқатар облыстарда жерлерді жаппай алу жалғасты. Тек Жетісу облысында соғыстың алғашқы үш жылында 1800 мың дес тәркіленді. ең жақсы жайылымдық және егістік алқаптар, ал осы жерлердің нағыз иелері — қазақтар - шаруашылық жүргізу үшін аз немесе мүлдем жарамсыз шөл және шөлейт аудандарға күшпен көшірілді. Қазақтардан тартып алынған жерлер патша офицерлеріне, шенеуніктерге, дін басыларына, казак әскерлеріне және Ресей мен Украинадан қоныс аударған шаруаларға таратылды. 1916 жылдың ортасына қарай қазақ халқынан тартып алынған жерлердің жалпы көлемі 45 млн.дес. құрады. Соғыс шикізат, азық-түлік, мал және басқа да материалдық құндылықтардың көп мөлшерін сіңірді. Осыған байланысты қазақ халқының иығына жаңа ауыртпалықтар түсті: етті міндетті түрде жеткізу, малды жаппай реквизициялау, күйіктен жаңа әскери салық енгізілді, земство алымдары мен бай болысы алымы—болыс басқарушыларын ұстауға арналған алым, сондай-ақ жол және басқа да алымдар ұлғайтылды. Соғыс басталғаннан бері жергілікті тұрғындарға салынатын салық 3-4 есе, ал кейбір жағдайларда 15 есе өсті.

1916 жылы таптық және ұлттық езгінің, соғысқа деген өшпенділіктің өсуі жаппай бола бастады. Соғыс Қазақстан мен Орта Азияның барлық өңірлерін қамтыған 1916 ЖЫЛҒЫ ҰЛТ-АЗАТТЫҚ КӨТЕРІЛІСТІҢ жарқын көріністерінің бірі елдегі жалпыұлттық дағдарыстың жетілу үдерісін жеделдетті.

Көтерілістің басты себептері әлеуметтік-экономикалық және саяси сипаттағы факторлар болды: отарлық езгінің күшеюі, жерлердің тартып алынуы, салықтар мен алымдардың өсуі, еңбекшілерді қанау, аймақтағы қазақ және басқа да байырғы халықтарға қатысты патша жүргізген орыстандыру саясаты, соғысқа байланысты қалың бұқараның жағдайының күрт нашарлауы.

Негізгі бөлім:

1.  Көтеріліс үлкен ошақтары

1916 жылғы 25 маусымдағы Қазақстан, Орта Азия және ішінара Сібірдің 19-43 жас аралығындағы "бөтен" ер адамдарын тыл жұмыстарына әскерге жұмылдыру туралы патша жарлығы көтеріліске тікелей себеп болды, реквизицияланғандарды майдандағы армия ауданында қорғаныс құрылыстары мен әскери қатынас жолдарын салу жөніндегі жұмыстар үшін пайдалану жоспарланды. Қазақстан мен Орта Азиядан 400 мың адам, оның ішінде Қазақстанның далалық облыстарынан — 100 мыңнан астам, Жетісудан — 87 мың адам реквизициялануы тиіс.