Сөздің ерекшеліктерін сипаттайтын теориялық мәлімет пен мысалдар жазу

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Филология факультеті

Изображение выглядит как дизайн

Контент, сгенерированный ИИ, может содержать ошибки.

БОӨЖ

Тақырыбы: Сөздің ерекшеліктерін сипаттайтын теориялық мәлімет пен мысалдар жазу.

Пәні: Лексикология және оқыту негіздері

Орындаған: Амир Өмірзақ ҚБ 108-топ

Қабылдаған: Сержанқызы Ж

Сөздің ерекшеліктері: теориялық мәліметтер мен мысалдар

Сөз – тілдің ең кіші, бірақ мағыналық жағынан ең маңызды құрылымдық бірлігі. Ол ойды білдірудің негізгі құралы болып табылады. Сөздің ерекшеліктерін бірнеше тұрғыдан қарастыруға болады: фонетикалық, морфологиялық, лексикалық, семантикалық, синтаксистік және стилистикалық.

________________

1. Фонетикалық ерекшеліктері

Фонетика сөздің дыбыстық құрамын зерттейді. Сөздер белгілі бір дыбыстық жүйеге ие болып, буынға бөлінеді, екпінге бағынып, айтылу ерекшеліктеріне ие болады.

Мысалдар:

* Екпін: Адам (екпін бірінші буынға түседі), балапан (екпін соңғы буынға түсуі мүмкін).

* Ассимиляция: Жазса → [жасса] (с мен с қатар келгенде бірдей айтылады).

* Диссимиляция: Қаралақ → Қарақ (артық дыбыс түсіп қалады).

________________

2. Морфологиялық ерекшеліктері

Морфология сөздердің құрылымын, тұлғаларын зерттейді. Сөздер түбір, қосымша (жұрнақ, жалғау) арқылы түрленеді.

Сөздердің құрамы:

* Түбір сөз: Күн, су, тас, адам.

* Туынды сөз: Күншуақ, суықтау, тасымал, адамдық.

* Күрделі сөздер: Көкөніс, тасбақа, күнбағыс.

* Қос сөздер: Қара-көк, үлкен-кіші, қора-қора.

* Қысқарған сөздер: АҚШ (Америка Құрама Штаттары), ТМД (Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы).

________________

3. Лексикалық ерекшеліктері

Лексика сөздердің мағыналарын зерттейді.

Сөздердің мағыналық топтары:

1. Омонимдер – дыбысталуы бірдей, мағынасы әртүрлі сөздер.

* Ат (жануар) – ат (етістік).

2. Синонимдер – мағынасы ұқсас, бірақ айтылуы әртүрлі сөздер.

* Көмектесу – жәрдемдесу – дем беру.

3. Антонимдер – қарама-қарсы мағыналы сөздер.

* Алыс – жақын, жақсы – жаман.

4.