География Тарих

                                    Дүйсенбек Бауыржан

                                        География Тарих

                 Географиялық карта – ақпарат көзі ретінде

Карта-жердің, жер бетінің ірі бөлігінің немесе масштабтағы басқа аспан денесінің бейнесі, шартты белгілерді қолдана отырып, онда орналасқан объектілерді немесе оған қатысты процестер мен құбылыстарды көрсетеді.

Картада объектілерді бейнелеу тәсілдері

Нысандар картасындағы кескін үшін объектінің географиялық орналасуын да, оның кейбір сипаттамаларын көрсететін шартты белгілер қолданылады. Шартты қалай оқуға болатындығы туралы түсінік әдетте карта аңызында болады.

Сапалы Фон әдісі аумақты белгілі бір сипаттамамен белгілі бір түске бояуды білдіреді. Осылайша, Климаттық карталар, табиғи аймақтардың карталары және т. б. жасалады.

Ауқым әдісі сонымен қатар аумақты белгілі бір түске бояуды қамтиды, бірақ бұл жағдайда аумақтар қабаттасуы мүмкін, бұл жағдайда олар әртүрлі түстердің жолақтарымен боялған. Бұл белгілі бір халықтардың қоныс аудару карталарын, жануарлардың тіршілік ету ортасын және т. б.

Картограммалар — объектілерді бейнелеудің тағы бір тәсілі, онда белгілі бір аумақтар (көбінесе елдер) белгілі бір белгінің көріну дәрежесіне байланысты әртүрлі түстерге боялған. Бұл жағдайда карта аңызында диаграмма көрсетілген, онда қандай түс, қандай көрсеткіш сәйкес келеді. Осылайша, табиғи ресурстармен, энергиямен қамтамасыз ету карталары, жерді пайдалану карталары және барлық ұқсас карталар жасалады.

[pic 1]

Изолиния әдісі картадағы нүктелерді бірдей көрсеткіштермен байланыстыратын сызықтар арқылы ақпаратты бейнелеуді қамтиды. Ең жиі қолданылатын изолиниялар: изотермалар (бірдей температура), изобарлар (бірдей қысым), горизонтальдар (бірдей биіктік/тереңдік). Бұл әдіс физикалық және климаттық карталарда қолданылады.

Қозғалыс белгілерінің әдісі көрсеткілердің көмегімен қозғалыс бағытын көрсетуді білдіреді-мысалы, ауа массаларының қозғалысы, ағымдар және т. б.

Бір картада ақпаратты бейнелеудің бірнеше әдісін қолдануға болады. Мысалы, физикалық картада қозғалыс белгілері әдісі теңіз ағымдарын көрсету үшін, изолиниялар әдісі және картограмма абсолютті биіктіктерді көрсету үшін қолданылады.