Атырау облысы аумағының физикалық – географиялық зерттелуі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті География және табиғатты пайдалану факультеті География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Мaмaндық: «6В05205-География»

Тақырыбы: Атырау облысы аумағының физикалық – географиялық зерттелуі

Орындаған: Халел Е.Н. (3к.) Ғылыми жетекшісі: Оразымбетова К.Ш.

Алматы, 2021

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ        3-4

1. АТЫРАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ

ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ АУДАНДАСТЫРЫЛУЫ        5-7

1. Топырақтың, өсімдік жамылғысының және табиғи мал азықтық алқаптардың сипаттамасы        7-10
2. Мәдени, тарихи және рекреациялық мақсаттағы ескерткіштер мен аумақтар        10-14

1. АТЫРАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ЖАНУАРЛАР МЕН ӨСІМДІКТЕР ӘЛЕМІНЕ СИПАТТАМА        14-15

1. Өсімдіктер әлемі. Сирек және жойылып бара жатқан өсімдіктер түрлері        15-16
2. Жануарлар әлемінің ерекшеліктері        16-18

1. ОБЛЫСТАҒЫ ТАБИҒИ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР        18-19

1. Территорияның экологиялық жағдайының бұзылуын бағалау критерийлері        20-21
2. Мұнай-газ кешені салдарынан жердің ластануы        21-25

ҚОРЫТЫНДЫ        26-27

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР        28-29

КІРІСПЕ

Еліміздің жер көлемінің үлкендігіне сай әр аймақтың бір-бірінен физикалық-географиялық айырмашылықтары болуы орынды. Соның бірі – Қазақстан дамуында айтарлықтай орын алатын батыстағы Атырау облысы туралы қарастыратын боламын. Курстық жұмыстың өзектілігі – Қазақстанның экологиялық шиеленіс аймақтарының арасында Каспий маңы өңірінің Атырау облысының әкімшілік шекарасындағы қарастырылып отырған бөлігі ерекше орын алуы. Мұндағы экологиялық жағдай табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен қалыптасады - топырақ пен өсімдік жамылғысының, жабайы фаунаның және су балансының құрамдас бөліктерімен, мұнай-газ өндірісінің көлемі мен қарқындылығымен және қоршаған ортаның ластануымен тығыз байланысты Каспий теңізінің регрессиясы мен трансгрессиясы.

1977 жылға дейін бірнеше ғасырлар бойы Каспий теңізінің деңгейі ашық теңіздер деңгейіне қатысты – 29 м белгісіне дейін тұрақты төмендеді, ал 1977 жылдан бастап жоғарылады және 1996-1997 жылдары – 26,5 м белгісіне жетті, теңіз деңгейінің ауытқуы топырақ жамылғысы мен өсімдіктер қауымдастығының құрылымы мен құрамына айтарлықтай әсер ететін негізгі экологиялық фактор болып табылады. 400 жылдан астам уақыт өткен теңіздің регрессиясы Атырау облысын қоса алғанда, Каспий маңы ойпатының едәуір бөлігінің шөлейттенуіне себеп болды және топырақтың тұздануы жоғары дәрежеде және галофитті өсімдіктердің басым болуымен шөлді ландшафттардың қалыптасуына ықпал етті.

Мұнай мен газ өндіруді арттыру, алынатын шикізаттың жоғары агрессивтілігі қоршаған ортаға теріс әсер етеді. Атмосфераның, жер үсті және жер асты суларының, олар арқылы топырақ пен өсімдік жамылғысының қарқынды ластану процесі жүріп жатыр; онда ауыр металдар, радионуклидтер, мұнай өнімдері және басқа да зиянды заттар жиналады.Кәсіпшілік ішіндегі коммуникацияларды, сондай-ақ магистральдық су, газ және мұнай құбырларын, электр беру желілерін және инфрақұрылымның басқа да элементтерін салу кезінде табиғи экожүйелерге зиян келтіретін салдарлар одан кем болмайды.

Жем-шөп алқаптары (жайылымдар) алаңының басым бөлігі автокөліктің ұйымдастырылмаған қозғалысымен істен шығарылады. Қоғамдық өндірістегі жерді мемлекеттік есепке алу деректері бойынша жер пайдаланушылардың барлық санаттарында ауыл шаруашылығы алқаптарының жартысына жуығы эрозияға ұшыраған.

Курстық жұмыстың мақсаты: Атырау облысының физикалық- географиялық зерттелуі негізінде күрт континентальды климат, өсімдіктер қауымдастықтарының кедейлігі, табиғи ортаға антропогендік жүктемелердің көбеюі аймақта экологиялық қиын жағдайлардың пайда болуын қарастыру