Техникалық жүйелердің сенімділігін жоғарлату (резервілеудің әдістері)

Коммерциялық емес акционерлік қоғам

«Ғұмарбек Дәукеев атындағы АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»

Автоматтандыру және басқару кафедрасы

№4  зертханалық жұмыс

Пәні: «Басқару жүйелерінің сенімділігінің негіздері»

Тақырыбы: «Техникалық жүйелердің сенімділігін жоғарлату (резервілеудің әдістері)»

Мамандығы: 5В070200 – «Автоматтандыру және басқару»

Нұсқа: № 1

____________  ____________  «___» _____________ 2021 ж.

      (бағасы)           (қолы)

Алматы, 2021

Зертханалық жұмыс № 3. Техникалық жүйелердің сенімділігін жоғарлату (резервілеудің әдістері)

Жұмыстың мақсаты: резервілеу әдістерді оқу, резервілеу сенімділік көрсеткіштерін есептеу, резервілеудің нәтижесін бағалауды үйрену.

1. Сенімділік көрсеткіштерді резервілеу арқылы жоғарлату Жүйелердің және олардың элементтерінің сенімділігін жоғарлату үшін, әр түрлі молдылықта орындалған резервілеу пайдаланады. Молдық әр түрлі резервілеудің түрін анықтайды: фунционалды, уақытты, мәліметтік, құрама. Егер, бірнеше жүйе жақын мақсатты фунцияларды орындап тұрса,фунционалды резерв пайда болады. Резервілеу бұл түрі көп фунционалды жүйелер үшін кең қолданылады. Жүйенің элементтері тоқтағанда, жүйенің жұмысын уақытша тоқтауға мүмкін болса, онда уақытты резерв пайда болады.

Бір каналдан мәлімет жоғалғанда оны басқа каналмен жеткізуге мүмкін болса-бұл жағдайды мәліметті резервілеу деп атайды.

Жергілікті жүйелер үшін құрама резервілеу көп қолданады. Бұл жағдайда жүйенің құрамасына сенімділікті жоғарлату үшін артық элементтер қосылады.

Құрама резервілеу жалпы және жеке элементті болып бөлінеді. Жалпы резервілеуде жүйе толық немесе ашық бірнеше элементтері бірге резервіленеді. Жеке элементті резервілеуде әр бір элемент жеке артық элементпен қайталанады. Егер резервті (артық) элемент басты элементпен бірге жұмыс істейтін болса, тұрақты (активті) резерв пайда болады. Ал егер резервті (артық) элемент тоқтағанда ғана қосылатын болса, пассивті резервілеу пайда болады. 1 суретте тұрақты жалпы (а), пассивті жалпы (б), тұрақты жеке элементті (в), пассивті жеке элементті (г) құрама резервілеулердің графикалық белгісі берілген.

[pic 1]

Сурет 1 – Резервілеулердің графикалық белгілері

Пассивті резервілеуде резервті элемент “ыстық”, “жылы”, және “суық” күйінде болады. “Ыстық” күйінде резервті және басты элементтердің қарқындылығы бірдей болады. “Жылы” күйінде резервті элементтің қарқындылығынан келе болады. “Суық” күйінде резервті элементтің қарқындылығын есепте еске алмайды.

Пассивті резервілеуде бір резервті элемент бірнеше ұқсас элементтерді резервілеуге арналуы мүмкін. Резервтің бұл түрі жылжымалы резерв деп аталады.

2. Оптималды резервілеу.

Резервлеудің басты мақсаты – қажетті сенімділікке жету. Сонымен бірге осы мақсатта үнемді, аз шығынмен жету мақсаты тұрады.

Осындай есептерде келесі шығындар пайда болуы мүмкін: құнды, маңызды және габарит өлшемді. Шығынның көп түрінен ең басты шығынды ерекшелендіріп, оны “құн” деп атайды.

Әр түрлі жүйелер сенімділік есептерде тізбекпен жиналған жеке бөлшектер түрінде көрсетіледі. Бөлшек ретінде жеке резервілеуге жарайтын элементі бөледі.

Есептің осындай түрінде бірнеше көрсеткіштер шектеліп сенімділікті максималды мәнге жеткізу немесе жеке ішкі жүйелердің сенімділік көрсеткіштеріне белгілі шартты қойып, молдылықтан пайда болған шығынды минимумға жеткізу қажет болады.

3. Оптималды резервілеу есепті қалыптастыру.

3.1 Бір шек, R түрлі сенімділік көрсеткіші.

І – жалғыз элементтің қарқындылығы;

R0 – сенімділік R көрсеткіштің белгілі мәні;

R(Xi ,…Xm) – кез-келген і – бөлшекте Х резервті элементі бар, анықталған сенімділік көрсеткіші берілген.

Ri (Xi) – X санды резервті элементі бар, анықталған сенімділік көрсеткіші (мысалы P(t), G(t) немесе Кд, Код).

Бұнда: m – жүйенің бөлшектерінің саны;

Ci – і- бөлшектің жалғыз элементінің құны;

C0 – резервтің құнының рұқсатты (берілген) мәні;