Шпаргалка по "Химии и технологии синтетических лекарственных веществ"

33.        Натрий гидрокарбонатын өндірудің өндірістік әдістерін сипаттаңыз

Натрий гидрокарбонаты – иіссіз,ақ кристалды ұнтақ. Натрий гидрокарбонатын 1801ж. Розе ашты. Негізінен натрий гидрокарбонатын аммиак-хлоридті әдісі қолданылады. Натрий бикарбонатын өндірудің күрделі процесін бірнеше кезеңге бөлуге болады:

1. Ас тұзының сулы ерітіндісін тазарту;

Шикі тұздықтың құрамында кальций мен магний тұздары бар. Тазарту үшін сода-әк әдісі қолданылады.Кальций тұздарын тұндыру үшін сода, магний тұздарын тұндыру үшін әк сүті қолданылады: CaCl2 + Na2CO3 = CaCO3 + 2NaCl, MgCl2 + Ca(OH)2 = Mg(OH)2 + CaCl2

1. Абсорбция-аммонизацияланған ерітіндіні дайындау;

Аммонизирленген тұздықты сіңіру бөлімінде алдын ала тазартылған тұзды аммиакпен қанықтыру арқылы алады.Аммиак NaHCO3 тұнуына қажетті HCO3 иондарының ерітіндісінде жиналуы үшін қажет.

1. Аммонизацияланған тұзды карбонизациялау

Карбонизация процесі натрий бикарбонатын қалыпт..астыру үшін аммонизацияланған тұзды көмірқышқыл газымен (IV) өңдеуден тұрады.

NaCl + NH3 + CO2 + H2O↔NaHCO3 + NH4Cl +112,7 кДж.

Нәтижесінде натрий бикарбонаты суда нашар ериді және аммоний хлориді жақсы ериді. Ерітінді қаныққан кезде натрий бикарбонаты тұнбаға түседі.

1. Натрий бикарбонаты суспензиясын сүзу

Ол үшін үздіксіз жұмыс істейтін барабан вакуум сүзгілері қолданылады. Нәтижесінде натрий бикарбонаты және сүзінді ерітіндісі алынады.

1. Дистилляция-сүзгі сұйықтығынан аммиак пен көміртегі оксидінің (IV) регенерациясы.

Дистилляция станциясында сүзгі сұйықтықтарынан аммиак пен көміртегі оксиді (IV) регенерациясы жүзеге асырылады.

Жылу алмастырғыштан СО2-ден босатылған және аммоний хлориді түрінде байланысқан аммиак бар сүзгі сұйықтығы араластырғыштың ортаңғы бөлігіне өтеді. Мұнда әк сүті құйылады. NH4Cl және  Ca(OH)2 өзара әрекеттесуі нәтижесінде NH3 шығарылады, оның көп бөлігі сұйықтықта ериді.

Қазіргі уақытта ол тазартылған кристалды натрий карбонаты көміртегі диоксидімен қаныққан кезде алынады:

Na2CO3*10H2O+CO2= 2NaHCO3+9H2O

Натрий гидрокарбонатын тазарту үшін көмірқышқыл газымен қаныққан жылы судан (60 ° C) қайта кристаллдайды.

Натрий бикарбонаты суда ериді, этанолда ерімейді. Сулы ерітінділер сілтілі болады. Біртіндеп, әсіресе ерітінділер араластырылған және қыздырылған кезде, натрий бикарбонаты (70 °C температурада) Na2CO3· NaHCO3 қос тұзына айналады, ал 100 ° C-та толығымен дерлік натрий карбонатына айналады.

Оның шынайылығы натрий ионының және бикарбонат ионының болуымен анықталады. Соңғысы сұйылтылған тұз қышқылымен ыдырау реакциясы арқылы анықталады, бұл газ көпіршіктерін шығару кезінде пайда болады:

NaНСО3 + HCI→NaCI + Н2О + СО2↑

Дәл сол реакция сандық анықтау үшін де қолданылады. Өлшенген бөлікті жаңа қайнатылған және салқындатылған суда ерітеді (суды қайнатып, ерітілген көмірқышқыл газын кетіреді) және 0,1 М тұз қышқылының ерітіндісімен (метилоранж индикаторы) титрлейді.

Натрий гидрокарбонаты жақсы жабылған банкаларда сақталады. Ол құрғақ ауада тұрақты, бірақ ылғалды ауада ол көмірқышқыл газын баяу жоғалтады және натрий карбонатына айналады.

Натрий гидрокарбонаты антацид ретінде ауызша, сонымен қатар шаю, ингаляция түрінде қолданылады (0,5-2% ерітінділер).

34.        Глицерин алудың технологиялық кезеңдерін атаңыз

Глицерин – үшатомды спирт. Негізінен майларды сабындандыру арқылы алынады. Бұл әдісті Шеле 1779 ж. ұсынған:

H2C(COOR)-HC(COOR)-H2C(COOR) + 3H2O= H2C(OH)-HC(OH)-H2C(OH) +3 RCOOH

Сонымен қатар глицеринді пропиленнен хлорлы әдіспен алады. Бұл әдіс келесі кезеңдерден тұрады:

1. Аллил хлоридін алу үшін пропиленді жоғары температурада хлорлау:

Пропиленнің хлормен 490°С -525°С температурада, қысымда 1,5-1,8 кгс/см және пропилен мен хлордың молярлық қатынасында 3:1-ден 5:1-ге дейін метил тобының сутегін хлормен тікелей алмастыру реакциясы жүреді, нәтижесінде хлорлы аллил түзіледі: