Тұздар, қышқылдар, негіздер және оксидтердің алынуы мен қасиеттері. Табиғи сулардағы тотығу-тотықсыздану реакциялары

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі  әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

[pic 1]

Факультеті: «География және табиғатты пайдалану »

Кафедрасы: «Метеорология және гидрология»

Мамандығы: 6В05203 Гидрология 3-топ

     СӨЖ №1

Тақырыбы:

Тұздар, қышқылдар, негіздер және оксидтердің алынуы мен қасиеттері. Табиғи сулардағы тотығу-тотықсыздану реакциялары

   Орындаған: Серікбай Ж.А.  

Тексерген: Тугелбаева Л. М.

Алматы 2021

Мақсаты: Қышқылдар, сілтілер, тұздар мен оксидтердің химиялық қасиеттері, алынуы туралы білімін жетілдіру. Олардың арасындағы генетикалық байланысты көрсету. Стехиометриялық заңдарды тұжырымдау.

1. Қандай элементтер негiздiк оксид түзедi? Мысал келтіріңіз.

Оксидтер деп біреуі оттегі болып келетін екі элементтен тұратын заттарды айтады. Негіздік деп негіздер сәйкес болатын оксидтерді айтады. Мысалы, Na2O, CaO, FeO, NiO— негіздік оксидтер, себебі оларға, негіздер тән: NaOH, Са(ОН)2, Ғе(ОН)2, Ni(OH)2.

Кейбір негіздік оксидтер сумен әрекеттесіп негіздер түзеді. Мысалы:

Na20 + H20 = 2Na0H; CaO + H2O = Ca(OH)2

Басқа негіздік оксидтер тікелей сумен әрекеттеспейді, ал оларға сәйкес келетін негіздерді тұздардан алады. Мысалы:

NiSO4+2NaOH = Ni(OH)2 + Na2SO4

Негіздік оксидтерді тек қана металдар түзеді

1. Қандай оксидтер сілтiмен әрекеттеседi? Мысал келтіріңіз.

Қышқылдық оксидтер сілтілермен әрекеттесіп тұз және су түзеді. Мысалы:

SO3+2NaOH=Na2+H2O

Cr3+Ca(OH)2=CaCrO4+H2O

қышқылдық оксид + сілті = тұз + су

1. Қандай негiздер негiздiк тұз түзедi? Мысал келтіріңіз.

Негіздік оксидтер қышқылдармен әрекеттесіп тұз және су түзеді. Мысалы:

CaO+2HCl=CaCl2+H2O

CuO+H2SO4+H2O

негіздік оксид + қышқыл = тұз + су

1. Тұз қышқылы көрcетiлген заттардың қайсысымен әрекеттеседi?

P2O5;  H2ZnO2;  H2SO3; HNO3;  SO2

1. 2 HCl + H2SO3 → 2 H2O + SOCl2
2. 6HCl + 2HNO3 =3 Cl2 + 2NO +4 H2O
3. 2 HCl + SO2 → Cl2 + H2SO2

1. Мына формулалардың қайсысы қате жазылған? -

1) AlOHSO4 

2) (AlOH)2SO4

3) (AlOH)3(PO4)2

4)[Al(OH)2]2SO4

5) AlOHCO3

1. Төмендегi формулалардың қайсысында элементтердiң валенттiлiгiне сәйкес келмейдi, егер Cr -ның валенттiлiгi II,III, VI тең болса?  -

1)CrO; +

2) Cr2O3; +  

3) H3CrO3; +

4) H2CrO4; +

5) H2Cr2O5; -

1. Мына тұздың Cu2(OH)2CO3  дүрыс химиялық атын атаңыз.

Cu2(OH)2CO3 - Мыс гидроксокарбонаты (II) (малахит)

1. Бағдаршамен берілген реакциялардың теңдеуін жазып оларды ата:

1. Ca →CaO→Ca(OH)2→ Ca(NO3)2→ CaSO4

1. 2Са + О2 = 2СаО.
2. СаО + Н2О = Са(ОН)2.
3. Са(ОН)2 + 2HNO3 = Ca(NO3)2 + 2H2O. 
4. Са(NO3)2 + H2SO4 = CaSO4 + 2HNO3

1. Al2O3→Al2(SO4)3→Al(OH)3→Al2O3

1. Al2O3 + 3Н2SO4 = Al2(SO4)3 + 3H2O.
2. Al2(SO4)3 + H2O + NH3 = Al(OH)3 + (NH4)2SO4
3. Al(OH)3 = Al2O3 + 3H2O.

1. CaCO3→ CaO→ Ca(OH)2→CaCO3→ Ca(NO3)2

1. CaCO3   t⟶ CaO + CO2↑
2. CaO + H2O ⟶ Ca(OH)2
3. Ca(OH)2 + CO2 ⟶ CaCO3↓ + H2O
4. CaCO3 + 2HNO3 ⟶ Ca(NO3)2 + H2O + CO2↑
   

1. Cu→CuO→CuCl2→Cu(OH)2→CuO→Cu→ CuSO4→ Cu(OH)2

1. 2Cu + O2 → 2CuO (нагревание)
2. CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O
3. CuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2↓ + 2NaCl
4. Cu(OH)2 → CuO + H2O
5. CuO + H2 = Cu + H2O
6. Cu + 2H2SO4 = CuSO4 + SO2 + 2H2O
7. CuSO4 + 2NaOH = Na2SO4 + Cu(OH)2 осадок

1. Mg→ MgO→ Mg(OH)2→MgSO4

1. 2Mg + O2 = 2MgO
2. MgO + H2O = Mg(OH)2
3. Mg(OH)2 + H2SO4 = MgSO4 + 2H2O

1. C→CO2→Na2CO3→CO2→ CaCO3

1. C+O₂=CO₂
2. CO₂+2NaOH=Na₂CO₃+H₂O 
3. Na₂CO₃+2HCl=2NaCL+H₂O+CO₂

4. CO₂+Ca(OH)₂=CaCO₃+H₂O

1. Fe2(SO4)3→Fe(OH)3→Fe2O3→ Fe2(SO4)3

1. 4 Fe + 3 O2 = 2 Fe2O3

2. Fe2O3 + 3 H2SO4 = Fe2 (SO4)3 + 3 H2O

3. Fe2 (SO4)3 + 6 NaOH = 2 Fe(OH)3 +3 Na2SO4

1. P→P2O5→H3PO4→Ca3(PO4)2→H3PO4→ Ca(H2PO4)2

1. 4P + 5O2 → 2P2O5 
2. P2O5 + 3H2O → 2H3PO4 
3.  2H3PO4 + 3Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + 6H2O
4. Ca3(PO4)2 + 6HCl → 3CaCl2 + 2H3PO4 (
5. 2H3PO4 (изб.) + Ca(OH)2 → Ca(H2PO4)2 + 2H2O (кальций дигидрофосфаты)

1. Al2(SO4)3→Al(OH)3→Al2O3→AlCl3→Al(OH)3→ Al(OH)2Cl

1. Al2(SO4)3+6NaOH=2Al(OH)3+3Na2SO4 
2. 2Al(OH)3=Al2O3+3H2O 
3. Al2O3+6HCl=2AlCl3+3H2O 
4. AlCl3+3NaOH=Al(OH)3+3NaCl
5. Al(OH)3+HCl=Al(OH)2Cl+H2O

1. S→SO2→SO3→H2SO4→ZnSO4→Zn(OH)2→ ZnO.

1. S + O2 = SO2
2. SO2 + O3 = SO3 + O2
3. SO3 + H2O = H2SO4
4. H2SO4 + Zn = ZnSO4 + H2↑
5. ZnSO4 + 2NaOH ->Zn(OH)2 + (Na)2SO4

(t℃)  

1. Zn(OH)2→ZnO +H2O

1.  Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесін қолдана отырып,  элементтердің тотығу-тотықсыздану қасиеттерінің периодтар мен топтарда қалай өзгеретінін түсіндіріңіздер. Мысалдар келтіріңіздер.
2. Төменде берілген қандай реакциялар тотығу-тотықсыздану реакцияларына жатады:  

а) NaOH + HNO3 → NaNO3  + H2O          

б) NH3 + O2 → H2O + N2       

в) MgO + H2O → Mg(OH)2