Электр доғасы

КІРІСПЕ

Электр доғасы – электрондардың екі электрод арасында бір электродтан екіншісіне газ саңылауы арқылы ауысу құбылысы. Бұл жарық пен жылуды шығарады. Бұл құбылыс әртүрлі өндірістік процестер мен технологияларда кеңінен қолданылады.

Газ тәріздес ортада электр өрісі болған кезде электр доғасы пайда болады. Доғалық разряд кезінде катодтан анодқа қозғалатын электрондар газ атомдарымен соқтығысады, олар электрондарын жоғалтады және иондарға айналады. Бұл иондар өз кезегінде электродтармен соқтығысады, нәтижесінде жылу мен жарық бөлінеді.

Өнеркәсіпте электр доғасын қолдану өте алуан түрлі. Ол металдарды дәнекерлеуге, кесуге және дәнекерлеуге, металдарды балқыту процесінде жоғары температуралы жалын алуға, қалдықтар мен қалдықтарды жағуға және тазалауға, материалдардың бетін өңдеуге және т.б.

Дәнекерлеу процесінде металды балқыту және екі бөлікті біріктіру үшін электр доғасы қолданылады. Кесу процесінде ол металл бөлшектерді бөліктерге бөлу үшін қолданылады. Металл балқыту процесінде металды қыздыру және балқыту үшін, сондай-ақ металл бөлшектерін бір-бірінен бөлуге көмектесетін электростатикалық өрістерді құру үшін электр доғасы қолданылады.

Дегенмен, қажетті қауіпсіздік шаралары сақталмаса, электр доғасын пайдалану қауіпті болуы мүмкін. Электр доғасымен жұмыс істегенде көзілдірік, қалпақ, қолғап және қорғаныс киімдері сияқты қорғаныс құралдарын кию керек. Сондай-ақ өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтау және ұшқын мен өрттің пайда болуына жол бермеу қажет.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1. Электр доғасы

Электр доғасы - ең жоғары ток тығыздығы бар электр разрядының түрі. Доға арқылы өтетін максималды ток доғаның өзімен емес, тек сыртқы тізбекпен шектеледі.

Екі электрод арасындағы доға электродтар арқылы өтетін ток ұлғайған кезде иондану және жарқырау разряды арқылы басталуы мүмкін. Электрод саңылауының бұзылу кернеуі қысымның, электродтар арасындағы қашықтықтың және электродтарды қоршап тұрған газдың түрінің қосынды функциясы болып табылады. Доға басталған кезде оның терминалдық кернеуі жарқырау разрядынан әлдеқайда аз, ал ток жоғары болады. Атмосфералық қысымға жақын газдардағы доға көзге көрінетін жарық шығарумен, токтың жоғары тығыздығымен және жоғары температурамен сипатталады. Доға жылтыр разрядтан ішінара электрондар мен оң иондардың ұқсас температураларымен ерекшеленеді; жарқырау разрядында иондар электрондарға қарағанда әлдеқайда суық.

Сызылған доғаны екі электрод бастапқыда жанасатын және бір-бірінен ажырата алады; бұл жоғары вольтты жарқыраусыз доғаны бастауы мүмкін. Дәнекерлеуші ​​түйісті дәнекерлеуді осылай бастайды, дәнекерлеу электродты дайындамаға тигізіп, тұрақты доға пайда болғанша оны тартып алады. Басқа мысал - ажыратқыштардағы, релелердегі немесе автоматты ажыратқыштардағы электр контактілерін бөлу; жоғары энергиялық тізбектерде контактілердің зақымдалуын болдырмау үшін доғаны басу қажет болуы мүмкін.  

Үздіксіз электр доғасының бойындағы электр кедергісі жылуды тудырады, ол көбірек газ молекулаларын иондайды (мұнда иондану дәрежесі температурамен анықталады) және осы реттілік бойынша: қатты-сұйық-газ-плазма; газ бірте-бірте термиялық плазмаға айналады. Жылулық плазма жылулық тепе-теңдікте; температура атомдарда, молекулаларда, иондарда және электрондарда салыстырмалы түрде біркелкі болады. Электрондарға берілген энергия олардың үлкен қозғалғыштығы мен көп санына байланысты серпімді соқтығыстар арқылы ауыр бөлшектерге тез таралады .

Доғадағы ток катодтағы электрондардың термиондық эмиссиясы мен өрістік эмиссиясымен қамтамасыз етіледі. Ток катодтың өте кішкентай ыстық нүктесінде шоғырлануы мүмкін; шаршы сантиметрге миллион ампер деңгейіндегі ток тығыздықтарын табуға болады. Жарқырау разрядынан айырмашылығы , доғаның айқын құрылымы шамалы, өйткені оң баған жеткілікті жарқын және екі шетіндегі электродтарға дейін созылады. Катодтың түсуі және анодтың бірнеше вольтқа түсуі әрбір электродтың миллиметрінің бір бөлігінде болады. Оң бағанның төменгі кернеу градиенті бар және өте қысқа доғаларда болмауы мүмкін.