Цезарь шифрін пайдалана мәтінді шифрлеу және кері шифрлеу технологиясын үйрену

КОМЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

«Ғ. ДАУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»

ЖЫЛУ ЭНЕРГЕТИКАСЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ЖҮЙЕЛЕРІ ИНСТИТУТЫ

 АВТОМАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ КАФЕДРАСЫ

АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУ ӘДІСТЕРІ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША

01 СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА

ЕСЕП

Орындаған​: Оралов Т.

Тобы: АУк-20-6

Нұсқа: тізім бойынша 6

Қабылдаған: Кульмамиров С. А.

АЛМАТЫ 2023[pic 1][pic 2]

АҚПАРАТТЫ ҚОРҒАУ ӘДІСТЕРІ ТАҚЫРЫБЫНА ОРЫНДАЛҒАН 01 СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСНА ЕСЕП

Жұмыстың мақсаты: Цезарь шифрін пайдалана мәтінді шифрлеу және кері шифрлеу технологиясын үйрену.

Тапсырмалар:

Бiр алфавиттiк ауыстыру кесте негізінде орындаңыз; К=4 (қазақ тілінде), К=2 (ағылшын тілінде):

6 нұсқа.  As the fool thinks, so the bell clinks.

Дуракам закон не писан.

Жарымға жаза жок, жындыға сот жоқ. 

1 ҚЫСҚА ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ ИГЕРІЛДІ

Юлий Цезардің (б.з.д.100-44 ж.ж.) Цицерономен (б.з.д 106-43 ж.ж. ) хат алмасу шифрлесу факті анықталды. Цезардің шифрлау әдісі осы алфавиттің әріптерінің ауысуымен жүзеге ауысады, ол алфавиттегі берілген әріптен берілген сандағы әріпке ауысады. Цезарь өз шифрлеу әдісінде ол ауыстырылатын әріпті , сол әріптен кейінгі үш позицияға алға жүретін әріппен алмастырған. Мысалы «ГДЕ АББА» хабарламасын шифрлау керек.

Цезарь шифрлауы айналымды деп аталады, ауыстыру кезінде, алфавит әріптері айналым бойынша орналасқан деп алынады: соңғы әріптің артынан ең алғашқы алфавит әріпі жүреді. Цезарь шифрлауы қалай шифрланатынын көрсетейік:

АБВГДЕЁЖЗ

[pic 3][pic 4][pic 5]

ЁЖЗ ГДДГ

Ауыстыру нәтижесінде ЁЖЗ ГДДГ шифрограммасы пайда болады.

Цезарь шифрі қарапайым ауыстыру әдісіне жатады. Рим императоры Гай Юлий Цезарь осы әдісті пайдаланғандықтан әдіс осылай аталады. Бастапқы мәтінді шифрлеу үшін мәтіннің әр әріпі алфавиттың басқа әрпіне келесі ережемен ауыстырылады.

Мысалы: айталық, A - қолданылатын алфавит: A={a1, a2,…,am,...,aN}, мұнда a1,a2

,…,am,...,aN - алфавит символдары; N алфавит ұзындығы. Айталық, k – шифрлеу кезіндегі алфавит символдарының ығыстыру позициясының саны, 0<k<N. Шифрлеу кезінде алфавиттың кодталатын мәтіннің әр нөмері m символы осы алфавиттың m+k символына ауыстырылады. Егер m+k >N, онда A алфавиттегі символ нөмері m+k-N өрнек арқылы анықталады.

Шешімі: Цезарь шифрымен мәтінді шифрлаңыз. Кілттің ұзындығы 10 символдан асу керек. Мәтіннің ұзындығы 25 символдан асу керек. Берілген бақылау мысалы бойынша мәтінді шифрлаңыз.

Мәселен, кілт ретінде TURYMASKІN сөзі және К = 5 таңдалсын. Кілттік сөз алфавит әріптерінің астына таңдалған К санына сәйкес келетін әріптен басталып жазылады:

0   1   2   3   4   5        10        15        20        25

A  B  C  D  E  F  G  H   I   J   K  L  M  N  O  P  Q  R   S   T  U  V  W  X  Y  Z T U R Y M A S K I N

Ауыстыру алфавитінің қалған әріптері алфавиттік ретпен кілттік сөзден кейін (қалғандары алдыңғы жағынан) жазылады:

A  B  C  D  E  F  G  H   I   J   K  L  M  N  O  P  Q  R   S   T  U  V  W  X  Y  Z Q V W X Z T U R Y M A S K I N B C D E F G H J L O P[pic 6]