Пайдалы қазбалар кен орындарын іздеу және барлау

КІРІСПЕ

        "Пайдалы қазбалар кен орындарын іздеу және барлау" пәні бойынша әдістемелік құрал (дәрістер курсы) геологиялық мамандықтар студенттері үшін оқылатын Курстың қысқаша мазмұны болып табылады. Жұмыста пайдалы қазбалардың кен орындарын іздеу, сынамалау, барлау және геологиялық-экономикалық бағалаудың жалпы теориясы мен тәжірибесінің негіздері бойынша қазіргі заманғы түсініктер баяндалған. Дәрістер курсы оқытылатын пән бойынша екі бөлімнен тұрады. "Пайдалы қазбалар кен орындарын болжау және іздеу" бірінші бөлімі - барлау жұмыстарын жүргізуге лайықты пайдалы қазбалар кен орындарын болжау, анықтау және алдын-ала бағалау процесі. Екінші бөлім "пайдалы қазбалар кен орындарын барлау және геологиялық-экономикалық бағалау" құрамында жер үсті және жер асты ірі ауқымды геологиялық түсірілімдер, геофизикалық зерттеулер, пайдалы қазбаларды сынамалау, гидрогеологиялық ізденістер, топографиялық және маркшейдерлік жұмыстар міндетті болатын зерттеу кешені болып табылады.

1 ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛАР КЕН ОРЫНДАРЫН БОЛЖАУ ЖӘНЕ ІЗДЕУ

1.1 пайдалы қазбалар кен орындарын іздеу міндеттері мен әдістері.

Ғылыми пән ретінде іздеу мен барлаудың тақырыбы мен міндеттерін және оның басқа Геологиялық пәндер арасындағы орнын неғұрлым түсінікті ету үшін біз халық шаруашылығының қазіргі деңгейдегі ізденістер мен барлауға қойылатын талаптарын қарастырамыз.

Іздеудің міндеттері пайдалы қазбалардың өнеркәсіптік кен орнын табудан тұрады. Бұл мәселені жүйелі түрде ғылыми негізбен шешу үшін:

1) жер қыртысында кен орындарының орналасуын бақылайтын заңдылықтарды (факторларды) білу (іздеу алғышарттары);

2) Әртүрлі жағдайларда кен орындарының іздеу белгілерін зерттеу;

3) тиімді іздестіру әдістерінің кешенін әзірлеу және оларды іздестіру белгілері мен іздестіру ауданының табиғи жағдайларына сәйкес қолдану шарттарын нақтылау;

4) іздеу жұмыстарының деректері бойынша кен орнының өнеркәсіптік перспективаларына негізделген баға беру және өнеркәсіптік емес минералды көріністерді дер кезінде қабылдамау.

Кен орнын ашудың ұтымды тәсілдері мен игеру жүйелерін таңдау, тау-кен кәсіпорнын табысты салу және пайдалану, минералдық шикізатты неғұрлым толық және экономикалық тиімді пайдалану үшін кен орны мен пайдалы қазба туралы мынадай мәліметтер болуы қажет:

- созылу, құлау және қалыңдық (мощность) бойынша пайдалы қазбалар шоғырларының пішіні мен өлшемдері;

- пайдалы қазбалар денелерінің элементтері мен жату тереңдігі және олардың арасындағы кеңістіктегі өзара қарым-қатынас;

- пайдалы қазба шоғырларының ішкі құрылысы;

- технологиялық қасиеттерін қоса алғанда, пайдалы қазбаның заттық құрамы мен сапасы;

- пайдалы қазба кен орындары бар жыныстардың құрамы және олардың тау-кен техникалық ерекшеліктері (тығыздығы, кеуектілігі, тұрақтылығы және т. б.);

- кен орнының гидрогеологиялық жағдайлары (Сулы деңгейжиектердің деңгейі, сулану дәрежесі және т. б.);

- кен орнын ашу мен қазудың тау-кен техникалық шарттары, пайдалы қазбалар мен аралас жыныстардың беріктігі, көлемдік массасы, қопсыту коэффициенті, кен орнының газ және жылу режимі.

Бұл деректерді алу тиісті тікелей бақылаулар, өлшеулер, пайдалы қазба үлгілерін, жыныстары мен сынамаларын талдау және сынау нәтижесінде мүмкін болады.

Барлаудың негізгі ғылыми міндеттерінің бірі - барлық кен орындарына немесе оның жеке бөлігіне жекелеген бақылау нүктелері бойынша алынған геологиялық көрсеткіштерді интерполяция және экстраполяциялау. Бұл геологиялық көрсеткіштердің өзгеруін болжаудың міндеті.

Барлаудың ғылыми пән ретіндегі бірінші міндеті: пайдалы қазбалар кенорындарын олардың құрылымының, пайдалы қазбалар мен сыйымды жыныстардың құрамы мен қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын анықтау мақсатында оларды жан-жақты зерделеу болып табылады (болжам).

Барлау болжамдарының ғылыми негіздемесі және олардың сенімділігі бақылау нүктелерінің санына және олардың кеңістіктік орналасуына байланысты. Барлау нүктелері бойынша бақылау нәтижелерінің дәлдігі Геологиялық түсіру деректеріне, барлаудың геологиялық және геофизикалық әдістеріне байланысты. Осы жұмыстардың барлығы Бірыңғай барлау желісін құра отырып, барлау қазбаларымен кешенді түрде жүргізіледі.