Автотракторлық ішкі жану қозғалтқыштарын жіктеу

КІРІСПЕ

XX ғасырда автомобиль жасаудың қарынды өсуі, қазіргі заманғы индустриялдық қоғамға, адам өмірінің барлық саласына айтарлықтай өзгеріс енгізді. Заманауи автокөлік күрделі машина болып табылады. Бөлшектерінің саны мыңдармен өлшенеді, бірақ барлық автомобильдердің «жүрегі» қозғалтқышы болып табылады.

Автотракторлық ішкі жану қозғалтқыштарын жіктеу

Солнемесе басқа энергия түрін механикалық жұмысқа өзгертетін механизмді жалпы жағдайда қозғалтқыш деп атайды. Жылу энергиясын механикалық жұмысқа өзгертетін қозғалтқыштар жылу қозғалтқыштары деп атайды. Жылу энергиясы қандай да бір отын жағу кезінде алынады. Отын қалдығы тікелей цилиндр ішінде және энергия түзілген кезінде түзілетін бұл газдар қозғалмалы цилиндрдің поршенінде қабылданады. Бұны піспекті

ІЖҚ деп атайды. Қазіргі заманға автомобильдер мен тракторларда орнатылған дәл осындай қозғалтқыштар.

Жұмыс процесін жүзеге асыру бойынша піспекті ІЖҚ 2 негізгі түрге бөлінеді:

• Сыртқы қоспаны қалыптастыру және электр ұшқыны арқылы тұтанатын қозғалтқыштар;

• Ішкі қоспаны қалыптастыру және тұтанатын қоспаның сығылу қозғалтқыштары (дизель)

Қозғалтқыштар сыртқы қоспаны қалыптастыру түрі бойынща қолданылатын отын мен қоспаны қолдану тәсілі бойынша келесі санаттарға бөлінеді:

• Карбюраторлық, жанармай арқылы жұмыс істейтін,карбюраторде жүзеге асырылатын қоспа қалыптастыру;

• Газ, газ арқылы жұмыс істейтін қоспаны қалыптастыру, ол газ араластырғышта жүзеге асады;

• Жанармай арқылы жұмыс істейтін инжектор, алу коллекторында қоспа қалыптастыру жүзеге асырылады немесе цилиндрде шүмекке жанармай енгізілген кезде.

Осы қозғалтқыштарда қоспаны тұтату электр ұшқыны арқылы жүзеге асады.

Ішкі қоспа қалыптастыру қозғалтқыштары және қысу арқылы тұтануы (дизель) Дизельдік отынмен жұмыс істейді. Бұл қозғалтқыштарда қоспа ауа және отын бөлек берілетін цилиндрлерде түзіледі. Қоспаның тұтануы қатты қысылған цилиндр ішінде ауа температурасының көтерілуі нәтижесінде жүреді.

Тактілер саны бойынша, жүзеге асырылатын толық жұмыс процесі (Қоспалардың тұтануы және жануы,газдардың кеңеюі) және барлық дайындық операциялары, ІЖҚ екі такті және төрт такті болып бөлінеді:

Барлық процестер (жұмыс циклі) поршеннің екі тактісіне арналған, яғни иінді білікті айналымы арқылы жасалса, бұл екі такті қозғалтқыш деп аталады.

Төрт такті қозғалтқыш деп – жұмыс циклі поршеннің төрт тактісіне арналған, яғни иінді біліктің екі айналымы арқылы жасалады.

Екі такті және төрт такті құрылғылардың қозғалтқыштарында елеулі айырмашылықтар бар. Қазіргі уақытта шығарылатын барлық автокөліктер мен тракторларда тек төрт такті қозғалтқыштармен жабдықтайды.

Цилиндрлердің саны мен орналасуы бойынша қазіргі заманғы ІЖҚ төрт, алты цилиндрлі және одан да көп болып келеді. Ал олардың орналасуы бойынша цилиндрлер қатарлы және бір-біріне бұрышпен орналасқан болып бөлінеді. Қатарлы қозғалтқыш цилиндірлері бір – бірінен кейін, бір жолда орналасқан, ал бұрыштық қозғалтқышта цилиндрлер V әрпі түрінде әр түрлі бұрыштарды (90, 60 немесе 180°) орналасқан.

Тағайындау бойынша қазіргі заманғы қозғалтқыштарды тракторлар үшін, жүк автокөліктері үшін және жеңіл автомобильдер үшін деп топтастырады.

Трактор қозғалтқыштары иінді білікті төменгі жылдамдықпен айналады, бірақ айналу үстінде өсу сипаттамалары бірқалыпты болады.

Жүк автокөліктерінің қозғалтқыштары трактор қозғалтқыштарына қарағанда иінді білікті жоғары жылдамдықпен айналады, алайда жақсы сипаттамаларын сақтайды.

Жеңіл көліктердің қозғалтқыштары- бұл жоғарғы жылдамдықты электр

қозғалтқыштар қуаты және отын шығыны бойынша нақты ерекшеленеді, бірақ жоғары сапалы