Белгілі аурудың алдын-алу сонымен қатар адамның өмір сүру ұзақтығын арттыру негізінде серуендеудің денсаулықтағы құндылығы қандай?

Белгілі аурудың алдын-алу сонымен қатар адамның өмір сүру ұзақтығын арттыру негізінде серуендеудің денсаулықтағы құндылығы қандай?

Ғылыми жетекші: 

«Қарағанды медициналық университеті» КеАҚ, Қарағанды, Қазақстан

Өзектілігі: Өзімізге белгілі қазіргі жағдайдағы ғылыми-техникалық прогресс тұрғысынан болсын,не болмаса қашықтықтағы технологиялардың дамуы,сонымен қатар қоғамдағы әл-ауқаттың артуы адамның қозғалыс белсенділігінің төмендеуіне алып келіп жатады.Әрине қазіргі қоғамда интернеттің дамуы арқасында көптеген-әлеуметтік, еңбек және тұрмыстық мәселелерді шешу үшін алыс қашықтыққа сапар шегудің қажеттілігі тіпті жоқ болып қалды! Сонымен қатар көлік жүйесінің ірі қалаларда дамуы,және әр отбасында дерлік автокөліктің болуы жүру қажеттілігін минимумға дейін азайтты шыны керек. Ал қазіргі жағдайда, сөзсіз, бұл факторлардың оң мәні бар, өйткені олар созылмалы жетіспеушілік жағдайында уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.Алайда,әр ағаштың, өздеріңіз білетіндей, екі жағы болады. Дене белсенділігінің төмендеуі гипокинезиямен байланысты аурулар санының тұрақты өсуіне әкеледі емеспе?! Дене салмағының артық болуы, тірек-қимыл аппаратының бұзылуы - бұл мектеп жасында туындайтын және балалардың жеткіліксіз және қисынсыз ұйымдастырылған қозғалтқыш белсенділігімен тікелей байланысты денсаулық проблемаларының бір бөлігі ғана. Жүрек-қантамыр жүйесі (ЖҚЖ) ауруларының даму қаупінің жоғары факторы болып табылатын балалық шақтағы семіздік - бұл медициналық проблема. Жасы ұлғайған сайын, бар аурулардың өршуі байқалады. Дене салмағының артық болуы жүрек-қан тамырлары мен тыныс алу жүйесі ауруларының дамуына, омыртқадағы патологиялық және птофизиологиялық  процестерге, ішкі ағзалардың функционалдық бұзылыстарына әкеледі.

    Қазіргі уақытта қалаларда дене шынықтыру мен спортқа деген қажеттілікті қанағаттандыруға мүмкіндік беретін фитнес орталықтарының, спорт залдарының және басқа да спорттық ғимараттардың кеңінен дамыған желісі бар. Бірақ бұл физикалық белсенділіктің төмендеуін шешпейді!Өйткені көбінесе фитнес орталықтарының қызметі арзан болмайды немесе уақыттың жетіспеушілігі оларға баруға мүмкіндік бермейді. Алынған физикалық белсенділіктің тапшылығын серуендеу сияқты физикалық жүктеменің табиғи әдісімен өтеуге болады. Жаяу серуендеу - бұл жасына және тұрмыстық жағдайына қарамастан, барлығына қол жетімді дене тәрбиесінің қарапайым түрі. Жаяу серуендеу кез-келген арнайы жабдықты, жағдайды, материалдық-техникалық жабдықты және қаржылық шығындарды қажет етпейді, ал табиғи факторлармен (күн, таза ауа) үйлескенде жүрудің пайдалы әсері тек артады. Өздеріңіз білетіндей, сақтандыру медицинасы жағдайында аурулардың алдын алудың қолданыстағы әдістерін олардың клиникалық тиімділігі тұрғысынан ғана емес, экономикалық факторларды ескере отырып қайта бағалау жүреді. Сонымен, жүрек-қан тамырлары патологиясы бар пациенттерге ұзақ мерзімді дене шынықтыру әдістерінің клиникалық-экономикалық тиімділігін талдау барысында жаяу серуендеуге кеңестер береді.

Жұмыстың мақсаты: Осы зерттеудегі мақсатымыз-жалпы адамзаттың өмір сүру ұзақтығын арттыру үшін аурудың алдын алу әдісі ретінде серуендеудің сауықтыру үшін қаншалықты құндылығы бар екендігін анықтау.

Зерттеу материалдары мен әдістері:Сараптамалық-сауалнамалық әдіс. 

Зерттеу барысы: Жалпылама алғанда бойымыздағы қозғалтқыштың әрекеті ретінде жүруді толық түсіну үшін оны динамикалық анатомия мен биомеханика тұрғысынан қарап, ал серуендеу кезіндегі энергиямен қамтамасыз ету механизмін және оның адам ағзасына әсерін қарастырған жөн деп санадық.Өзімізге белгілі жаяу жүру - локомотивтің ең көп таралған түрі болып табылады.Яғни оның мақсаты адамды қозғалту. Жаяу жүру - бұл магистраль мен аяқ-қол қаңқа бұлшықеттерінің күрделі үйлестірілген қызметі нәтижесінде жүзеге асырылатын автоматтандырылған қозғалыс әрекеті. Жаяу серуендеуге адамның бүкіл тірек-қимыл аппараты қатысады, ал дененің қозғалысын қамтамасыз ететін негізгі күш - бұлшықеттердің күші [3].Жаяу жүру - бұл күрделі циклді қозғалыс әрекеті, оның негізгі элементтерінің бірі қадам болып табылады. Жүру кезінде дененің кеңістіктегі қозғалысы ішкі және сыртқы күштердің өзара әрекеттесуіне байланысты болады (бұлшықеттердің тартылуы, дене салмағы, тірек реакциясы күші және т.б.). Әр қадамда тіреу кезеңі мен ауытқу кезеңі ажыратылады. Осы кезеңдердің әрқайсысы екі негізгі фазаға бөлінеді: тұру кезеңі алдыңғы және артқы итеру фазаларына, ал тербеліс кезеңі артқы және алдыңғы адым фазаларына бөлінеді [4].Энергиямен қамтамасыз ету механизмі бойынша жаяу жүру оттегі шығыны жеке максималды оттегінің (МОК) 50% немесе одан аз мөлшерімен төмен аэробты қуат жаттығуларына жатады. Жүру кезінде жұмыс істейтін бұлшықеттердің барлық энергиясы тотығу процестерінің арқасында қамтамасыз етіледі, оларда негізінен майлар және аз мөлшерде көмірсулар жұмсалады. Сондықтан бірнеше ондаған минут жүргенде қандағы глюкоза концентрациясының төмендеуі байқалады. Осы салыстырмалы физиологиялық күштің жаттығуларын бірнеше сағат бойы шаршатпай орындауға болады. Жаяу жүргенде әр шақырым қашықтыққа әйелдердің дене салмағына орта есеппен 0,72 ккал / кг, ерлерде 0,68 ккал / кг салмақ жұмсалады. 3 км / сағ жылдамдықпен жүру кезінде энергияны шамамен тұтыну болып табылады