Ақуыздар құрылысы мен қызметі
Автор: aruzhan7778 • Декабрь 5, 2023 • Творческая работа • 406 Слов (2 Страниц) • 113 Просмотры
Ақуыздар құрылысы мен қызметі
1. Жасушада кез келген органикалық заттарға қарағанда ақуыздар көп. Олар барлық жасуша құрылымдарының бөлігі болып табылады және құрғақ жасуша массасының шамамен 80% құрайды.
2. Ақуыз молекуласының мономерлері – аминқышқылдары. Амин қышқылы карбоксил тобынан СООН, амин тобынан NH2 және радикалды топтан тұрады.
3. Ақуыз молекулаларының құрылысына әдетте аминқышқылдарының 20 түрі қатысады. Олар ақуыздардың шексіз алуан түрін жасайды. 20-аминқышқылдарының сегізі (вал, лей, изолей, лиз, тре, мет, фен, три) – ауыстрылмайтын, яғни оларсыз ақуыздардың толық синтезі болмайды.
4. Ақуыздардың қасиеттері 3 негізгі себепке байланысты:
- аминқышқылдарының мөлшері мен реттілігі;
- ақуыз молекуласының құрылымдары мен конфигурациялары;
- аминқышқылдарынан басқа ақуыздың құрамына кіретін заттар.
5. Құрамы бойынша барлық ақуыздар қарапайым және күрделі болып бөлінеді. Қарапайым (протеиндер) ақуыздар тек аминқышқылдарынан тұрады. Аминқышқылдарынан басқа күрделі ақуыздардың (протеидтер) құрамында басқа компоненттер бар.
6. Ақуыз молекулаларының төрт құрылымы бар. Олардың әрқайсысы химиялық байланыстың өзіндік түрімен және конфигурациясымен сипатталады.
7. Барлық жасушаларда ақуыздар үш міндетті функцияны орындайды: құрылымдық, каталитикалық немесе ферментативті және энергетикалық.
8. Әртүрлі жасушалар мен организмдерге тән арнайы ақуыздар көптеген функцияларды орындайды: тасымалдау, жиырылу, қорғаныс, құрылымдық және т. б.
Тапсырма 1. Кестені 1, Кесте 2, Кесте 3 толтырыңыз
Кесте 1. Ақуыз функцияларын мысалдармен байланыстырыңыз
Функции | Примеры |
1. Каталитикалық | А. Белки, реагирующие на внешние сигналы (родопсин, рецепторы вкуса) |
2. Тасымалдаушы | Б. Иммуноглобулины; фибриноген плазмы (свертывание крови) |
3. Реттеуші | В. Ферменты (энзимы) - увеличивают скорость протекания химических реакций (каталаза, пепсин, трипсин) |
4. Сигнальная | Г. Гормоны белковой природы (инсулин, гормон роста) |
5. Қорлық | Д. Белки мышечной ткани (актин, миозин) |
6. Құрылымдық | Е. Яичный альбумин, казеин молока |
7. Сократительная | Ж. Белки соединительной ткани (коллаген), роговых образований волос, ногтей (кератин) |
8. Қорғаныштық | З. Яды белковой природы (чаще всего - ферменты по механизму действия, как змеиные яды); дифтерийный и ботулинический токсины |
9. Токсиндер | И. Перенос веществ (гемоглобин, липопротеины крови) |
Кесте 2. Ауыстырылатын және ауыстырылмайтын аминқышқылдары, қызметтері
Аминқышқылдары | Ауыстырылатын/Ауыстырылмайтын | Организмдегі рөлі, атқаратын қызметі |
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
|
Кесте 3. Ақуыз молекуласының ұйымдастырылу деңгейлері.
Құрылымы | Молекуланың атауы | Химиялық байланыстар | Мысалдар |
Біріншілік | |||
Екіншілік | |||
Үшіншілік | |||
Төртіншілік |
Тапсырма 2. Төмендегі ақуыздардың функцияларын анықтаңыз:
Коллаген; мукопротеин; эластин; кератин; тубулин; актин; миозин; альбумин; интерферон; тромбин; соматропин; миоглобин; амилаза; пепсин және цитохром.
...