Сахаромицет - ашытқыларының генетикалық ұйымдасуы

Есетқызы Ғазиза 18-15 топ

Сахаромицет - ашытқыларының генетикалық ұйымдасуы.

Ашытқы Saccharomycescerevisiae, бактерияларға қарағанда генетикалық тұрғыдан күрделі эукариотты микроорганизмдер.  Ашытқы жасушасы Escherichia coli E. coli жасушасымен салыстырғанда ДНҚ-дан 3,5 есе көп. Сонымен бірге, ашытқы эксперименттік объект ретінде прокариоттар мен олардың вирустарының молекулалық генетикасының тез дамуын қамтамасыз ететін көптеген техникалық артықшылықтарға ие.  Осыған байланысты олардың тез көбею қабілеті, ашытқының жеке жасушаларын басқару мүмкіндігі, ашытқының бірнеше дақылдарын селективті ортаға бір уақытта беру және мутантты оқшаулау жеңілдігі, ашытқыны генетикалық жүйе ретінде егжей-тегжейлі зерттеу және, мүмкін, ең бастысы, ашытқының генетикалық түрлену жүйесін жан-жақты пайдалану мүмкіндігі туралы айту керек.  Көптеген микроорганизмдерден айырмашылығы, ашытқы жасушалары генотипте бірнеше генетикалық маркерлер болған кезде өміршеңдігін сақтай алады.  Ашытқы патогенді емес, сондықтан олармен жұмыс істеу төтенше сақтық шараларын қажет етпейді. Тағы да, микроорганизмдердің көптеген түрлерінен айырмашылығы, ашытқы сахаромицеттері гаплоидты да, диплоидты да тұрақты. Осының арқасында, бір жағынан, гаплоидты штамдарда мутантты фенотипті қамтамасыз ететін рецессивті мутацияларды оқшаулау оңай, ал екінші жағынан, комплементация тестін жүргізу үшін диплоидтарды қолдануға болады. Ашытқының генетикалық түрлену жүйесінің дамуы зерттеушілерге гендерді клондаудың және генетикалық инженерияның керемет құралын берді; осы негізде гендік реттеуді, құрылымдар мен ақуыздардың өзара байланысын талдау үшін тиімді қолданылатын әдістер жасалды,

S. cerevisiae молекулалық векторлары.

Гендерде делециялық немесе инсерциялық өзгерістерді жүзеге асыру, сондай-ақ ашытқы жасушаларында гендердің экспрессиясын қамтамасыз ету қажеттілігінен туындаған талаптардың алуан түрлілігіне сәйкес көптеген векторлар бар.  Ашытқымен жұмыс жасауда қолданылатын плазмидтердің көпшілігі - бұл E. coli жасушаларында плазмидтердің репликациясын қамтамасыз ететін тізбектер, сонымен қатар бактериалды жасушаларда плазмидтерді сақтау кезінде селективті маркерлер ретінде қызмет ететін тізбектер. Ашытқының ең көп таралған векторлары белгілі pbr322 плазмидінің туындылары болып табылады және Escherichia coli жасушаларында плазмидтің жоғары көшірмесін қамтамасыз ететін оригиналды репликация (ori) және антибиотикке төзімділіктің селективті маркерлері –ампициллинге төзімділікті анықтайтын bla гені, кейде tet гені –тетрациклинге төзімділік гені.Сонымен қатар, барлық ашытқы векторларында қажетті плазмидті алған трансформаторларды таңдауға мүмкіндік беретін маркерлер бар.  Көбінесе мұндай селективті маркерлер ретінде URA3, HIS3, LEU2, Trp1 және LYS2 гендері қолданылады, олар ауксотрофтың ерекше мутацияларын толықтырады, сәйкесінше ura3-52, his3-1-ші, leu2-1-ші, trp1-1-ші lys2-201-ші. Бұл мутациялар жұмыс үшін таңдалады,өйткені олардың кері жылдамдығы өте төмен. Сонымен қатар, ura3,HIS3, Leu2 және Trp1 ашытқы гендері E. Coli-де ауксотрофтың ерекше мутацияларын толықтыруға қабілетті. Ашытқымен жұмыс істеуге арналған векторлардың алуан түрлілігіне қарамастан, қазіргі уақытта қолданылатын векторлар жалпы 3 классқа бөлінеді: Yip интегративті векторлары; yep автономды репликацияланатын көп копиялы векторлар (оларды эписомалық деп те атайды) және төмен көшірілген автономды репликацияланатын векторлар (YCp), олар сақиналы 29минихромосомалар.