Үңгір аллегориясы: қазіргі оқылу

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Өнер, мәдениет және спорт институты,

Музыкалық білім беру және хореография кафедрасы,

Мәдени-тынығу жұмысы 2курс

[pic 1]

                            СӨЖ

«Үңгір аллегориясы: қазіргі оқылу»

Орындаған: Ақбисенова Қарлығаш

Тексерген: Джанкадыров С.С.

Үңгір аллегориясы: заманауи оқу

Осыдан екі мың төрт жүз жыл бұрын атақты ежелгі грек философы және ойшылы Платон: «Біздің өміріміз кепілге алынған үңгір қабырғасындағы көлеңкелерді бақылап тұрады» деген. Бұл сұрақтардың барлығына өмірді жолда алға жылжумен немесе теңізде жүзумен салыстыру, тау шыңын бағындыру ретінде көрсету, оны кітаппен немесе ойынмен салыстыру, мүмкіндік кеңістігі ретінде сипаттау арқылы әртүрлі метафоралар арқылы жауап беруге болады. Платонның өмір - адам барымтадағы үңгір қабырғаларындағы көлеңкелердің жыпылықтауы деген пікірін айтқанына шамамен 2400 жыл өтті.

 Үңгір аллегориясы

 Платон бізді қоршаған заттардың мәнін олар туралы терең ойланып, оларды ақыл-ойымызбен түсінгенде ғана түсінетінімізге сенімді болды. Бұл оңай емес, іс жүзінде ешкім қысқа мерзімде бұл жетістікке жете алмайды. Платон бізді қоршаған шындық біздің қабылдауымыз бен түсінуімізден тыс екенін көрсеткісі келді. Нәтижесінде, адамдардың көпшілігі, Платонның пікірінше, қоршаған әлемді бір қарағанда, солай қабылдауға бейім. Бұл Платон үшін жеткіліксіз болды. Ол заттың сыртқы қасиеттерін абайсыз үстірт қабылдау, қарапайым адамды қоршаған дүниені тану тәсілі мен болмыстың мәніне терең ой жүгірту, философты тану тәсілі арасындағы айырмашылықтарды көрсетуге ұмтылды. Платон бір оқиғаны айтып берді. Оны кейде «асыл өтірік» деп те атайды. Бұл бұл оқиғаның сөзбе-сөз шындыққа жанаспайды, бірақ әлемдік тәртіптің негіздерін көрсетеді дегенді білдіреді. Бұл үңгірдің аллегориясы.

Платон адамдардың көпшілігі қандай да бір үңгірде жатқан сияқты деп мәлімдейді. Адамдар үңгірдің артқы қабырғасына қарайды. Олардың артында тағы бір аласа қабырға бар. Оның артында бәрі бар, ал бұл кішкентай қабырғаның артында ол жарық, өйткені айнала күн сәулесімен жарықтандырылған. Сонда адамдар үңгірдің артқы қабырғасына қарап отырғанда не көреді? Олар үңгір қабырғасында жарық түсіріп, шағылысқан заттардың көлеңкесін ғана көреді. Бірақ бұл нақты нәрселер емес. Заттардың шын мәнінде не екенін көру үшін үңгірден күн сәулесіне шығу керек. Екінші жағынан, біз жарыққа шыққымыз келеді ме? Көптеген адамдарға үңгірде тұру оңайырақ, олар оған қанағаттанады, өйткені олар кеткен кезде шындықтан қорқуы мүмкін. Олар әлдеқайда ыңғайлы және заттарды өз үңгірінде бейнеленгендіктен көруге дағдыланған. Адамдарда шындықтың сыртқы белгілері жеткілікті. Олар жай ғана шындықты көргісі келмейді. Олар күннің соқыр болғанын қаламайды. Шындықтың сыртқы белгілерін қабылдаудан оның шынайы мәнін түсінуге бірте-бірте өтуге жылдар жұмсауды көздейтін философтар ғана күн сәулесіне шығып, айналасындағы әлемді ол мүлде болмаса да, шындықта қалай бар болса, сол күйінде көретін адамдар болып табылады. олар сияқты. бірінші рет ұсынылған.

Платонның бұл әйгілі аллегориясы Сократ пен Платонның ағасы Глаукон арасындағы диалог түрінде берілген. Сократ Глауконды иллюзия шындық ретінде қабылданатын әлемді елестетуге шақырады. Түсінікті болу үшін ол мысал келтіреді.

 Бір топ адам туғаннан бері тұрып жатқан үңгір бар делік. Аяқтарында және мойындарында олардың айналуын болдырмайтын шынжырлар бар. Сондықтан олар тек көз алдында тұрған нәрсені көреді: тас қабырға. Тұтқындардың артында жоғарыда от жанып тұр, ал онымен тұтқындар арасында аласа қабырға бар, оның бойымен адамдар басына түрлі заттармен жүреді. Заттар тас қабырғаға көлеңке түсіреді. Тұтқындар көре алатын жалғыз нәрсе - көлеңкелер. Олар үңгірдің жаңғырығын ғана естиді.