Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм

«Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм»: скептицизмнің  гносеологиялық стратегия ретінде қазіргі ғылыми және қарапайым дүниетанымдағы маңызы туралы ээсе-негіздеме

«Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм»: скептицизмнің гносеологиялық стпатегия ретінде қазіргі ғылыми және қарапайым дүниетанымдағы маңызы

Адамзат ғасырлар бойы жердің қалай пайда болғанын, өмірдің, дүниетанымның қайдан шыққанын зерттемек болып талпынған. Негізінен ешбір адамзат бұл сұраққа толығымен жауап бере алмаған, тіпті ұлы философтардың тек қана дәлелденбеген пікірлері мен теориялық ойлары ғана бар. Осы сұрақтың жауабына қатысты философия  тарихында  үш негізгі түсінік бар, олар- «оптимизм», «скептизм», «агностизм».

Ең алдымен осы жазылып отырған терминдерге анықтама беріп, түсініп алайық. Гностицизм – танымның қазіргісі мен келешегіне оптимистік тұрғыдан қарайды. Олардың пікірі бойынша, дүниені тануға болады, адамда танымның шексіз қабілеттік мүмкіндіктері бар. Скептизм – дүниенің ұстанымды танылуын жоққа шығармайды, тек танымның дәйектілігіне күмән келтіреді. Агностизм- объективті әлемді, ақиқат объективті белгісін мойындауды жоққа шығаратын, оларды жәй елес етіп түсіндіру арқылы ғылымның рөлін шектейтін, табиғи, соның ішінде әлеуметтік процесс заңдылығы мен заттың мәнін түсіну мүмкін емес деп есептейтін философиялық ілімі. Бұл ұғымды 19ғасырда діни сайыстарда ғылыми көзқарастар айқындаушы ретінде 1869 жылы Гексель енгізген. Агностицизмнің қайнар көздері – скептизм, Зенонның апориялары ілімі, Канттың антиномиялары агностицизм негізгі көзі болып табылады. Гнесеологиялық  оптимизм – бұл адамның танымдық қабілеттерінің шексіз мүмкіндіктерін талап ететін, адамның дүниені, объектілердің және өзін-өзі тануы үшін іргелі кедергілер жоқ деп сенетін бағыты деп айтуға болады.