Психология менің өмірінде және кәсібімде

Психиология менің өмірімде және кәсібімде

Психиология-адамның жеке бірлік ретіндегі психикасын,өзінің сан алуан сезім,аффективтік интеллектуалды,басқа да туа біткен функцияларымен бірге сыртқы  ортамен өзара әрекетін зерттейтін ,кей-кезде адам мінез-құқығын зерттеу деп те анықталады.Психиология ұғымы көпшілігімізге өз тәжірибемізден жақсы мәлім, жиі кездесетін ұғым.Бір қарағанда бұлардың мәнін арқайсымыз тез ажырата алатын сияқтымыз.Бірақ бұлардың мәні  мен мағынасы өте тереңде. Қыруар тараулары мен теориялық және практикалық  бағыттарды қарастырады.Қолданбалы бағыттары терапевтік,қоғамдық ,кәсіпкерлік кейде саясаттық және теологиялық. Психиологияның негізгі мақсаты –психиканы субьективтік структураның,сыртқы ортаны байымдаумен елестетумен  жұптасқан айықша іс –әрекет негізінде зерттеу.Психикалық процестер –сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы түрлі бейнелері.Бұлардың түрлері өте көп.Аспанда жұлдыздар жымыңдап,бір өшіп бір жанып тұр.Оқтын-оқтын самал желдің ақырын ғана толқып ескен лебі денеге тиеді,шөп сыбдыры баяу ғана құлаққа шалынады,жас жусанның иісі мұрын жарып тұр.Осындайларды адам психикалық процестер арқылы сезінеді.

ПСИХИОЛОГИЯЛЫҚ  ПРОЦЕСТЕР 3ке бөлініп қарасырылады.

1танымдық            2эмоционалды                  3еріктік

Танымдыққа –зейін,түйсік,қабылдау,есте сақтау,ойлау,сөйлеу,қиял.

Эмоционалды-сезім,эмоция,аффект,стресс.

Еріктік-мақсатқұмарлық,табандылық,жауапкершілік,сенім,жігерлік,батылдық

Бұл аталғандардың барлығы біздің өмірімізде күнделікті кездесетін процестер.Мысалы:біз ақпаратты ең алдымен естиміз және зейініміз арқылы түсінеміз,келесі кезекте түйсігіміз іске қосылады.Ол ақпараттың бізге пайдалы немесе пайдасыз,жағымды немесе жағымсыз екенін сездіреді.Сонан соң ол ақпарат қажет болса қабылдап  есте сақтаймыз.Кейіннен оны ойлау ,сөйлеу процестері арқылы өзге адамдарға жеткіземіз. Түйсікте сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының  толып жатқан жеке саналары сәулеленетін болса,қабылдауда олар тұтастай біріккен сапаларымен бейнеленеді.Бір кезде қабылданған заттар санамыздан мүлде өшіп кетпейді,оларды кейін керек кезінде түрліше елестетуге болады.Мысалы кез-келген адамда  болып кеткен балалық шағының қызықтары.Ол адам оны елестете отырып қызықты,маңызды кезеңдерін айта алады.Бұл кезде ес процесі жұмыс істейді.Қиял процесіне-ғалымдарың ойда-жоқта бір жаңалық ашуы,оқушылардың  эссе,шығармалар жазуы жатады.Алдымызда тұрған мәселерді шешу,заттардың себеп-салдар байланысын көрсету,болмысты жалпылай және жанама түрде тану-ойлау процесі арқасында болады.Зейін жан қуаттарының қай-қайсына болса да дәнекер,оны күшейте де алады,әлсірете де алады.Психикалық процестердің жоғарыда аталған түрлері бір-бірімен өте тығыз байланысып жатады.Бұлар адамның даралығын көрсететін психикалық қасиеттерімен  қабілет,мінез,темперамент,қызығу ,кейбір анатомиялық-физиологиялық тума қасиеттерімен де орайлас көрініп   отырады.Ендігі кезекте түйсікке нақты тоқталсақ:ТҮЙСІК-арқылы заттардың түсін,иісін,дәмін,қатты –жұмсақтығын т.б қасиеттері ажыратылады.Сондай-ақ түйсік денеде болып жататын түрлі өзгерістер жөнінде де,жеке бөліктердің жұмысы жайлы хабарлайды.Сыртқы дүниені танып білу түйсіктен басталады.Мысалы: адамның көзін байлап,оның алақанына белгісіз затты тигізсең ,ол кедір-бұдыр,қатты немесе жылтыр деген секілді жауап береді.Заттардың нақты атауы емес олардың түрлі қасиеттерін білдіретін  осы сөз тіркестері түйсік болып табылады.И.В.Павловтың нерв қызметі туралы ілімі түйсіктердің пайда болуын анализатор деп аталатын анатомиялық-физиологиялық нерв аппаратының жұмысымен байланысты түсіндіреді.Адамдар мен жануарларда көптеген анализаторлар бар.Олардың қай-қайсысы болмасын үш бөліктен тұрады.Олар :бірінші-рецептор сезім жүйесі.Рецептор сырттан келген тітіркендіргіштерді нервтік қозуға айналдырып отыратын жер.Анализатордың екінші бөлігі-миға баратын нерв талшықтары.Олар 120метр тездікпен рецепторларға түскен қозуларды мидың  түрлі бөліктеріне жеткізіп отырады.Анализаторлардың үшінші компененті –мидағы түрлі нерв орталықтары.Адам түйсіктерінің ерекше жетіліп,дамуына еңбек процесі ,тарихи –әлеуметтік жағдайлар ,екінші сигнал жүйесінің тілдің,сананың пайда болуы күшті себеп болды.Адам түйсіктерінің ерекшелігі –олардың ойлау,сөйлеу әрекеттерімен тығыз байланыстылығында.